arf-fiil ve edatlarla ilgili örnek cümleler
-İp Fiilleri ve fiilimsileri birbirine bağlar
Portakalı soyup annesine verdi.
Zaman anlamı katarlar
Dikçe, meden, ince
Ben gelmeden gitmiş.
Buralara geldikçe denize giriyorum.
Elektrikler kesilince elim ayağım dolaştı.
Neden bildirirler
-Diğinden, -eceğinden, -dığı için, - acağı için
niçin sorusuna cevap verir. Hastalandığından gelemedi.
Yarın gelemeyeceğinden bugün gelmiş.
Çalıştığı için geç kalmış.
İşi bırakacağı için önemsemiyor.
Durum bildirirler
-erek –ken, esiye, -e –e
yolda ölesiye koştu
çalışarak geldim.
Hızla koşarken düştü.
Yolda ölesiye koştu.
koşa koşa giymiş
Kendisinden sonra gelen eylemin hemen kendinden ardı sıra yapıldığını yapılacağını bildirir -r mez, -ince (zaman anlamı da vardır.
Ahmet gidince beni arasın.
Soruyu görür görmez cevapladı.
Kendisinden sonra gelen yüklemin başlangıcını bildirir. –eli ekiyle yapulır . başlama ulacı da denir.
Sen geleli keyfi kaçtı.
Kendisinden sonra gelen eylemin ya da eylemsinin bitimini göstermeye yarar.
-ene kadar biirme ulacı inceye ene esiye kadar
yağmur dinene kadar dışarı çıkmadık.
Zarf fiiller az da olsa ek-eylem alarak yüklem olurlar.
Zarf fiillerin olumsuzları me ma ekiyle yapılır.
EDATLAr
Saçları altın gibi sapsarı – benzetme
Ali, Ümran gibi çalışkandır- karşılaştırma
Öğrenciler bugün durgun gibi –olabilirlik, kuşku
Kış bitti gibi – yaklaşık olma
GÖRE
Bana göre pahalı bir araba. –gçrelik
Okuduklarıma göre o da bencil.- bakılırsa
Ben sana göre daha hızlıyım. Karşılaştırma
Parana göre alabilirsin. –kadar
İÇİN
Baban için kötüdür diyorlar. Hakkında
Dayınlar için üç oda hazırlandı. –aitlik –e
Çalışmak için buralara gelmiş amaç
Kardeşi için kendini feda etti. Uğruna
Üzere
Ders çalışmak üzere eve gitti amaç
Çabuk, yağmur yağmak üzere.- yaklaşık
Geri getirmek üzere verebilirim. –şart
SANKİ
Adam sanki bir derya. –gibi benzetme
Sanki gelmemekle iyi ettiniz. Onaylamama
KADAR
At kadar duygusaldır köpekler.- benzerlik
Konya’ya kadar yürüyerek gitmiş değin
Üç kilo kadar verdim yaklaşık
İLE
Ve anlamı varsa bağlaç, ve anlamı taşımıyorsa edattır.
Saçlarını usturayla kestirmiş.
Ödevlerini ablasıyla yapmış. Birlikte
Arkadaşlarını dikkatle izledi. Durum anlmı vardır.
Cem’le Bilge’yi görmüstüm. Bağlaç olarak kullanılmıştır.
YALNIZ
Sadece anlamında kullanılıyorsa edat, fakat anlamında kullanılıyorsa bağlaç
Onu yalnız ben teselli edebilirim . edat
Bakarım yalnız uslu dururlarsa. BAĞLAÇ
Hastaydım yalnız o kadar da değil. Bağlaç
Bizi buraya bıraktı ve yalnız gitti. Zarf
Tepedeki yalnız ev kime ait. Sıfat
Kalabalığın içinde bile yalnızsın. Ek-fiil almış isim
ANCAK
Sadece anlamında edat, fakat anlamında kullanılıyorsa bağlaç
Bunu ancak sen çevirebilirsin. Edat
Ona ancak Ali söz geçirebilir. Edat
Baksın ancak gürültü etmesin. Bağlaç
Acele etmeyin ancak gelirler. Zarf
Ancak yalnız kuşlar yalnız uçar
Edat sıfat zarf
TEK
Sadece anlamında edattır.
Problemi tek ben çözdüm. Burada tek sen yaşamıyorsun.
Koca evde tek kalıyorsun. Zarf
Tek isteği evde kalmaktı. Sıfat
Unutun, delinin tekidir o. İsim
KARŞI
Arkadaşlara karşı ayıp olmasın . yönelik
Sabaha karşı dönüldü. Zaman anlamı
Karşı tarafa geçeceğim. Sıfat
Tavırlarınıza karşıyım. İsim
Her şeye karşı çıktı. Deyim halindeki birleşik fiildir.
Bir
Sadece anlamına geliyorsa edattır. Akıllı bir o mu varmış.
Suçluyu bir ben gördüm.
Bir yanlışınız olmasın. Sıfat
BERİ
Futbolcular sabahtan beri koşuyor.
Çoktan beri sigara içmiyorum.
Beri gel, anlamadım, yer-yön zarfı
Beriye gel, anlamadım. İsim
Beri yakaya taşınacaklar. Sıfat
DOĞRU
Yağmur öğleye doğru dindi. Edat
Baban eve doğru gitti. Yönelme anlamı katmış edat.
Adam doğru söylüyor. Zarf
Doğru cevabı kim söyleyecek. Sıfat
Tahtaya bir doğru çizelim. İsim
ACABA
Acaba sinemaya gitsem mi? Edat kararsızlık anlamı
Acaba gelecek mi? Kuşku anlamı
Acaba eve gitti mi? Merak
Mi
Çocuk ev demi? Soru anlamı
Onu görmez olur muyum? Pekiştirme anlamı
İlaç içtin mi bir şeyin kalmaz. Koşul anlamı
Bunları ben mi söylemişim. Kabul etmeme ret
Edatlarla ilgili özellikler
İsim ve isim soylu sözcüklerle edat grubu oluşturur. Okul iöin alışveriş yaptık. Zarf türmleci
Bir isimle öbekleşerek sıfat veya zarf
Tilki gibi adam. Sıfat olarak
Çocuk gibi ağlıyor. Zarf olarak kullanılmış.
Parmak kadar çocuk. Sıfat
Akşama kadar ağladı. Zarf olarak
Mi soru edatı daima ayrı yazılır.
Bizim eve de uğrayacak mı?
Biraz dinlendik mi gidersin.
Baban geldi mi yemeği yeriz. Tatlı mı tatlı bir çocuktu.
