• BİLEŞİKLER
Birden fazla elementin belirli oranlarda kimyasal yollarla bir araya gelerek, kendi özelligini kaybedip oluşturduklarıyeni saf maddeye bileşik denir. Bileşikteki atomların cins ve sayısını ifade etmeye bileşik formülü denir.
Kaba (Basit) Formül
Bileşikteki atomların cinsini ve oranınıbelirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz.
Gerçek (molekül) formül
Bileşikteki atomların cinsini, oranını ve sayısını belirten formüldür. Bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanabilir. İyonik bağlı bileşiklerin kaba formülleri ile gerçek formülleri aynıdır. Kovalent bağlı bileşiklerde ise bir tane kaba formüle ait çok sayıda gerçek formül olabilir. Fe2O3 « Fe2O3 NO2 « NO2, N2O4 CH2 « CH2, C2H4, C5H10 … gibi
BAZI ELEMENT VE KÖKLERİN İSİMLERİ ve DEĞERLİKLERİ
Formül Yazma ve İsimlendirme
1. Metal + Ametal Bileşikleri
İsim: Metalin adı + Ametalin adı + ÜR. eki
Ametal Oksijen ise, oksit şeklinde isimlendirme yapılır.
Not: Farklı degerlik alabilen metal bileşikleri isimlendirilirken metalin, o bileşikte aldığı değerlik belirtilmelidir.
İsim: Metalin adı + Kök adı
3. Ametal + Ametal Bileşikleri
Bileşik isimlendirilirken bileşikteki atomların sayısı, 1(mono), 2(di), 3(tri), 4(tetra), 5(penta), 6(hegza) gibi latince harflerle ifade edilir. Formülde önce yazılan atom bir tane ise yalnızca ad ı söylenir.
ılk yazılan atomun sayısı birden farklı ise onun da latince olarak kaç tane olduğu belirtilir. Sonraki atomun sayısı kaç olursa olsun sayısı belirtilmelidir.
A grubu metalleri bileşiklerinde daima aynı değerliği alırlar.DEĞERLİK BULMA
B grubu metalleri (Geçiş metalleri) bileşiklerinde farklı (+) değerlik alabilirler. Ametallerin (-) değerlikleri genellikle bir tanedir. Fakat farklı (+) değerlik alabilirler. Hidrojenin değerligi ametallerle yaptığı bileşiklerde (+1), metallerle yaptığı bileşiklerde (-1) dir. Oksijenin degerligi peroksitler hariç (-2) dir. Element halindeki atomların değerliği ve bileşiğin toplam yükü sıfırdır (Cu, Hg, Ag, Pt, Au) metalleri hariç diğer tüm metallerle H2 gazı açığa çıkar. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Turnusol kağıdını kırmızıya boyarlar. Bazlarla reaksiyona girerek tuz oluştururlar. Tadları ekşidir. Asidin değerliği: Suya verdiği H+ iyonu sayısıdır.
HBr® H+ + Br– (1) değerlikli
H2CO3 ® 2H+ + CO3–2 (2) değerlikli
CH3COOH® CH3COO– + H+ (1) değerlikli Asitin kuvvetliliği: Suda %100 iyonlaşabilen asitlere kuvvetli asit, %100 iyonlaşamayanlara zayıf asit denir.
Elektrik akımını iyi ileten asitlere kuvvetli asit, iyi iletmeyenlere zayıf asit denir.
Periyotlar cetvelinde ise soldan sağa doğru ve yukarıdan aşağıya doğru asitlik kuvveti artat
Suya OH- iyonu verebilen bileşikere baz denir. Metal hidroksitler bazdır.
NH3 ®Amonyak bazı Kuvvetli bazlar anfoter (Al, Zn) metallerle H2 gazı açığa çıkarırlar. Sulu çözeltisi elektrik akımını iletir. Turnusol kağıdını maviye boyarlar. Asitlerle reaksiyona girerek tuz oluştururlar. Tadları acıdır. Ele kayganlık hissi verirler. Bazın değerliği: Suya verdiği OH- iyonu sayısıdır.
KOH ® K+ + OH- (1) değerlikli
Ca(OH)2 ® Ca+2 + 2OH- (2) değerlikli Bazın kuvvetliliği: suda %100 iyonlaşabilen bazlara kuvvetli, suda %100 iyonlaşamayanlara zayıf baz denir.
Elektrik akımını iyi ileten bazlara kuvvetli, iletmeyenlere zayıf baz denir.
Periyotlar cetvelinde sağdan sola ve yukarıdan aşağıya bazlık kuvveti artar.
