Cevap :
1) Püskürük Taşlar :
a)İç püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısımlarından tıkanarak soğumasıyla oluşan taşlardır. (Granit)
b)Dış püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısmından yeryüzüne çıkması ve soğuması ile oluşur. (Bazalt ve andezit)
2) Tortul taşlar : Diğer yüzüne dış güçler tarafından getirilen maddelerin tortulanmasıyla (Üst üste birikmesiyle) oluşur. İçerisinde yer yer fosiller bulunur.
a) Mekanik tortullar : Dış güçlerin etkisiyle getirilen çakıl, kum, kil gibi malzemelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikmesiyle oluşur. (Kum taşı, kıl taşı)
b) Kimyasal tortullar : Suda erimiş halde bulunan minerallerin suyun geçtiği yere çökelmesi veya tortulanması ile oluşurlar. (Kireç taşı, alçı taşı)
c) Organik tortular : Hayvan, bitki gibi canlı kalıntılarının üst üste birikip katılaşması ile oluşan taşlardır. (Tebeşir)
3) Başkalaşmış taşlar : Tortul ve püskürük taşları yüksek sıcaklık ve basınç altında kalarak değişikliğe uğraması ile oluşur. (Mermer oluşumu)
Soru: Püskürük (katılaşım) taşlar nasıl oluşmuştur?
Cevap: Yer kabuğunun derinliklerinde, içinde çeşitli maddeler ve gazlar barındıran ergimiş yüksek sıcaklıktaki magma, yer kabuğunun zayıf direnç alanlarından yeryüzüne çıkma eğilimi gösterir. Magmanın yeryüzüne çıkması ya da yeryüzüne yakın yerlere kadar sokulmasıyla püskürük taşlar oluşur. (burdn bk .)
Kayaç Türleri Nelerdir,
Kayaçların özellikleri nelerdir
Kayaç Türleri Ve Özellikleri Hakkında Bilgi
Kayaçlar minerallerin doğal olarak bir araya gelmesiyle oluşan katı birikintilerdirKayaçlar, mineral yapılarına, kimyasal bileşenlerine, barındırdığı bileşenlerin dokularına ve oluşumuna neden olan etmenlere göre sınıflandırılmaktadır
Kayçların üç ana kayaç türü vardır; Bunlar püskürük, tortul ve başkalaşım kayaçlarıdır Bu sınıflandırmada daha çok parçacıkların büyüklükleri temel alınmıştır Bir kayacın başka bir kayaca dönüşümü, kayaç döngüsü adı verilen bir jeolojik modelle gösterilmektedir
Püskürük kayaçlar
Püskürük kayaçlar, erimiş magmanın soğuyarak sertleşmesiyle oluşan kayaç türlerinin genel adı olup iç püskürük ve dış püskürük olmak üzere iki alt dala ayrılmaktadır İç püskürük kayaçları, magmanın yerin altında yavaşça soğuyarak taşlaşması sonucunda oluşmuştur Bu kayaçlar arasında siyenit, diorit, gabro ve kimi yollarda küp şeklinde doğranarak sıra sıra döşenen granit taşı yer alır Dış püskürük kayaçları ise, magmanın yeryüzüne çıkması ve orada aniden soğumasıyla oluşan daha az dayanıklı kayaçlardır Bu tür kayaçlar arasında ponza, bazalt, andezit ve volkan camı yer alır
Tortul kayaçlar
Su ve rüzgâr yeryüzünü d ştirebilir Bu kuvvetler, kayaçları kırarak, küçük parçalara ayırır Bu partiküller farklı yerlerde yerleşirler Buralarda, küçük parçacıklar toparlanarak, basınç altında çimentolaşıp daha büyük kayaçları meydana getirirler Bu kayaçlar, genellikle suda oluşur ve magmatik kayaçlardan daha yumuşaktırlar Tortul kayaçlar, birçok tabakaları meydana getirir ve fosilce zengindir Tortul kayaçlar tüm yeryuvarının %5'ini, yer kabuğunun ise yüzde 75'ini meydana getirir Tortul kayaçların yüzde 95'i suda oluşmuştur
Tortul kayaçların kırıntılı, organik ve kimyasal olmak üzere üç tipi vardır
Kırıntılı tortul kayaçlar Çeşitli büyüklükteki taş ve mineral parçalarda karalardaki ve denizlerdeki tortullaşma havzalarını çökelmeleriyle meydana gelen taneli kayaçlardır Değişik boyuttaki taneleri birbirleriyle çimento maddeleriyle birleşmeleri sonucu çimentolu kayaçlar kum taşı, kireç taşı gibi taneleri birbirine bağlayarak madde bulunmadığından çimentosuz tortul kayaçlar oluşur
Kırıntılı tortul kayaçlar tane çapı 2 mm'den büyük ve çakıl, moloz, konglomerakuvarsit, gibi kayaçlardırTane çapı 0,2 mm'den 0,02 m'ye kadar olan kısım mil ondan daha küçükler genellikle mil+kil şeklinde geçer organik tortullar çeşitli bitki ve hayvan kalıntılarını, uzun zaman eşliğinde fosilleşip başkalaşmalarıyla oluşurlar En uzun sürede oluşan kayaçlardan biridir Özellikle bitki fosillerinin oluştuğu alanlarda yoğunlukta olmaktadırlar gibi kayaçlardır 2 mm'den 0,2 mm'ye kadar olan kısma kum, karışık kum, kumtaşı,
Organik tortul kayaçlar
Bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesi sonucunda oluşurSilisli, karbonatlı ve karbonlu organik tortul kayaç türleri vardır
Kimyasal tortul kayaçlar
Dolgun eriyiklerin çökelmesi sonucu meydana gelirler Mağaralardaki sarkıtdikitler, deniz kıyılarındaki kireçli ve demirli oolitler, kapalı göllerin kenarlarındaki tuz oluşumları su kaynakları etrafındaki travertenilaç ve oluşumları %35'i kadar kireç taşları oluşturur Kireç taşları yapı taşı, stabilize malzeme, kireç yapımında ve döşemecilikte, çelik sanayiinde ve sanayiinde kullanılır
Magmatik kayaçlar
Erimiş halde bulunan bir silikat hamuru durumunda olan magmanın yer kabuğunun derinliklerinde yavaş yavaş veya yeryüzünde aniden soğuması ile oluşurlar Bu kayaçlar genel olarak kristallerde oluşmuş kütle halindeki kayaçlardırBu tür kayaçlar Dünya üzerinde çok fazla değildir
Bu kayaçlar magmanın soğuyarak katılaşması sonucu meydana gelirler Yer kabuğunun yaklaşık olarak % 65'ini oluştururlar Kökenlerini magma teşkil ettiğinden bunlara magmatik kayaç veya katılaşım kayaçları adı verilir
Plutonik kayaçlar (derinlik kayaçları)
Bunlar yalnızca kayaçların boş kısımlarını dolduran kristallerden oluşmuş, iri kristalli kayaçlardır Granit örnek verilebilir Magmanın soğuması
ve katılaşması yavaş yavaş meydana geldiği için tam kristalli kayaçlardırKristalleşme dıştan içeriye doğru yavaş yavaş devam eder
Volkanik kayaçlar (yüzey kayaçları)
Bu kayaçlara yüzey kayaçları da denir Bunlar yarı kristalli çoğu kez gözle görülebilen çeşitli kristaller, kristal olmayan genellikle camsı hamur içinde dağılmış serpilmiş durumda bulunurlar Andezit ve bazalt örnek verilebiliriç püskürük ve dış püskürük olarak 2 ye ayrılır iç püskürük:granit,siyanit,diyani t
Damarlı Kayaçlar
Derinlik kayaçları ile yüzey kayaçları arasında bir geçiş safhasını oluşturur Mikro kristallerdir Diğer kayaçların yarık ve çatlaklarında yer alır genellikle içeriği silikatlerden oluşur
Başkalaşım kayaçları
Tortul veya magmatik kayaçların sıcaklık, basınç, gerilme ve kimyasal aktivitesi olan sıvıların etkisiyle değişmeleri, başkalaşımları sonucu oluşurlar Genellikle kristallerin şistozite gibi paralel yapılar oluşturmasıyla karakteristiktirler Metomorfizma yer kabuğunda ve yer kabuğunun derinliklerinde hüküm süren fiziksel ve kimyasal şartların etkisiyle kayaçlarda meydana gelen transformasyon olayıdır Mineraller belirli bir sıcaklık ve basınç altında dengeli durumdadırlar Eğer sıcaklık ve basınç değerlerinde bir artma veya değişme olmuşsa mineralde, başkalaşım gerçekeleşmiştir
