Cevap :
240
Evliya Çelebi
Evliya Çelebi'nin Osmanlı Hanedanına Bakışı
Yahya Kemal Taştan
17. Yüzyılın ortalarında Osmanlı Devleti'ninsınırları Batida Macaristan'a doğuda İran'a uzan
-
makta sala. Akdeniz ve Karadeniz'i elinde bulundu
-
ran Osmanlılar, met denizleri Birer Türk gölü hâlinegetirmişti. Ancak ic Denizler for Uygun, auction de
-
nizler for elverişsiz Olan deniz gücünün, coğraf
-
Seni bilgisinin, donanımının yetersizliği nedeniyleantivirus dünyaların keş nde ve auction denizlerde etkiliolamadı.
307
16. Yüzyılda İpucu Okyanusu'nda Por
-
tekizliler Ile girişilen İktidar mücadelelerinden ye
-
nik Çıkan Osmanlılar, IC denizlerdeki, Eski ticaretyollarındaki üstünlüğü korumak ve BIR kara impa
-
ratorluğu olmakla yetindiler. Batı'da coğrafî Keşif
-
ler yapılmakta, antivirus Dünyalar keşfedilmekteyken,
intra muros
'U
308
andıran Genis İmparatorluk coğ
-
rafyasında Yaşayan halk for Akdeniz'in ötesineuzanan Yeni Dünya, Karanlık BIR Alem olarak Kaldı.olan Avrupa, Yeni Kita (Amerika) ve zenginlikleriniBIR sömürge olarak değerlendirirken Osmanlılarınzihniyet Diyarında
Kızıl Elma
Hala
Bec
diyarısala.
309
307
"
Hafi o lmaya k i, müde bbir-i Karg AH-ı de Vlet o lanlara ilm-iLazım Olan umûrdan Biri fenn-i coğra yâdır cümle Küre-i arz ahvâline vukûf MÜYESSER olmazsa, Bari memâlik-imahrûse serhadleri ve etrâfda sınırdaş Olan memleketler
Tasviri bilinmek gerekdir ki, Bir Yere sefer ve irsâl-i soranın
Lazım geldikde ana GÖRE Tedarik oluna düşmen vilâyetinegirmek ve serhadleri hıfz u hırâset tedbirin etmek anınlaAsan Olur ve met bâbda fenden bi-haber eşhâs Ile meşveret Kifayet etmez yerlü Dahi olursa Zira Eklendi çok yerlüler vardir kive He diyârını tahkik ve tasvirden âcizdir met ilmin Luzu
-
muna Delil-i ka ve Burhan-ı vâfî budur ki kâfirler-ı hâksâr olilmlere ve mukayyed İtibar IleYeni Dünyâyı bulub Benadir-i Sind ve Hind'e müstevli Oldu
". Katip Çelebi.
Tuhfetü'l-Kibar fî Esfâri'l-Bihar
, 1729; Salih Özbaran. "Osmanlıİmparatorluğu veHindistan Yolu Onaltıncı Yüzyılda Tica
-
ret Yolları Üzerinde Türk-PORTEKİZ competetion ve İlişkileri ".A yrıca Bkz:.Salih Özbaran.
Doğru Osmanlı Genişleme Hint Okyanusu i 1 n 6 Cent Ury
.308
intra muros:
duvarla çevrili, duvarın içindeki alan.309Evliya Çelebi, Biri ispanyol ve bi ri Portekizli i ki keşişinII. Bayezid'e gelerek OğluSelim'in Mekke ve Medine'yi,torunu Süleyman'in imkb Kızıl Elma'yı fethedeceği Keha
-
netinde bulundugu BIR hikâye anlatır. Bayezid, antivirus dun
-
yanın sahibi Şu OLMA fırsatını "Bize Eski dünyada Mekke veMedine hilâfeti lazımdır "diyerek reddeder (V.35a-35b).Osmanlı fetihlerinin nihaî amacı Olan "Kızıl Elma", kay
-
naklarda geleneksel olarak Vi You and me ya daRoma Ile ilişki
-
lendirilir. Kızıl Elma for Bkz:. Pertev Naili Boratav. "Ki
-
Zil-Elma ".
Seçkinler dışında Yeni Dünya bilinmezliğiniUzun Süre korudu. Osmanlılar for Dünya, Muslu
-
manların Yaşadığı
dârül'l-İslam
Ile gayrimüslimle
-
rin Yaşadığı
Dârü'l-harb
den ibaretti. 17. YüzyıldaTürkler for dünyanın Merkezi, İslam halifesinin veOsmanlı padişahının Yaşadığı İstanbul'du. Payitaht,ülkenin Içinde bulundugu Siyasal, Sosyal ve Ekono
-
mik durumlardan ötürü bunalım Içinde sala. Impara
-
torluğun Yaşadığı bunalımlar, Değişimler nedeniyle
siyasetnâme
yazarlarının "
tegayyür ve fesâd
"Diyeadlandırdıkları Erken Modern dönemde Uzun'un Çeşitli Miscellanyola savaşlar ve ateşli silahların gelişmesine paralel
-
rak Tımar Sistemi Çökmüş, Askeri Düzen çözülmeyeYuz tutmuştu.
310
Söz konusu sistemin yozlaşmasıve Amerikan gümüşlerinin Osmanlı IC piyasasınasızması dolayısıyla Ekonomi bozulmuş, buna bağ
-
lı olarak yat artışları Baş göstermişti. Merkezdemeydana GELEN Yeniçeri isyanları, Siyasal ve SosyalYaşamı sarsmış, merkez Ile Çevre arasındaki ilişki
-
lerin gerginleşmesi, Anadolu'da da "Celali İsyan
-
Lari "diye bilinen ayaklanmalara Yol açmıştı. Metisyanlar neticesinde Ülkede başlayan huzursuzlukşehirlere, kasabalara, köylere, bireyle ailelere ve
-
Kadar yayılmıştı yeniden. İzmir'de Ortaya Çıkan "SahteMesih "Sabetay Sevi, insanları kurtuluş vaatleriIle peşinden sürüklerken Kadızâdeliler Delos Sahibi verilenDINI BIR Sınıf, Toplumsal huzursuzluğun
bid'at
Delos Sahibi
-
Ni verdikleri ve peygamber döneminde olmadığınıİleri sürdükleri yeniliklerden kaynaklandığına inan
-
makta sala. Ayasofya ve Fatih Gibi Büyük camilerdemet
püritenizm
311
Krini destekleyen vaizler, kah
-
Veden tütüne, zikirden âyine PEK Eklendi çok Hüseyin
bid'at
oldugunu Halka anlatıyorlardı.
312
Resmi düzlemdede etkili Olan met Mesaj, Merkezi iktidarlarını tesisetmek ISTEYEN sultanları da Zaman'a Zaman'a met PuristDüşünce yanlılarıyla işbirliği icine ITTI. Kahvehane
-
lerin, meyhanelerin yasaklanmasında etkili Olan metHareket, iyiliği emretmek ve kötülüğü yasaklamak
310 Örgütlenmesi. Mehmet Öz.
Çözülme ve Osmanlı'da Gelenekçi Yo
-
rumcuları
; Halil İnalcık. "Osmanlı Gerileme veReaya üzerine Etkileri ".311
püritenizm:
dinsel Hayatin saf biçimini savunan Düşünce.312Necati Ozt Urk. "İslam Ort Ç arasında hodoxy ttomansÖzel Referans ile Onyedinci YüzyılKadı-zade Hareketi "; Madeline C. Zıl . "Kadiza
-
delis: Onyedinci yüzyıl içinde Diskordant uyanış mi
-
tanbul ".
Herem bin Hayyan ziyaretine geldiğinde Veysel Karânî (K.S.) sordu:
- Seni buraya kim getirdi?
Herem:
- Seninle yoldaş olayım ve senin muhabbetinle dinleneyim diye geldim, dedi.
Hazret-i Üveys:
- Allah ile işi olan, başkasının muhabbetinde olmaz. Aslâ Hakk'ın huzurundan ayrılma. Dinlenmen ancak O'nun sohbetindedir. Onu gönlünden ayırma ve harama bakma, âsî olursun. Bunları ehemmiyetsiz bilirsen, Cenab-ı Hakk'ın gazabına uğrarsın. Hz. Havva anan idi. Nuh, İbrahim, Musa, İsâ ve Muhammed Mustafa (Salavâtullâhi aleyhim ecmaîn) ve cümlesi bu âlemden göç ettiler.
Ben ve sen de gideriz, dedi. Ve:
- Yâ Ömer! diye seslendi.
Herem:
- Rahimekellah (Allah sana rahmet etsin), yoksa Ömer de mi vefat etti, diye sordu.
- Ömer'in dahî bu âlem-i fânîden bugün gittiğini Rabbim bildirdi. O, benim kardeşim, dostumdu, deyip ruhuna dualar etti. Devamla:
- Kur'an-ı Kerim hükümlerini rehber et. İyilerin yolundan ayrılma! Yoksa dînine zarar gelir, azaba uğrarsın.
Yâ Herem! Artık ne sen beni, ne de ben seni göreceğim. Beni duâdan unutma. Ben de sana duâ ederim, dedi. Yürüyüp kayboldu, Herem de bakakaldı
