Dünyadaki canlılardaki temel organik bileşiklerden biri de lipitlerdir. Lipitler oil ve yağlar olarak ayrılır. Yağlar oda sıcaklığında katı halde bulunan lipitler, oyiller ise gene oda sıcaklığında sıvı halde bulunan lipitlerdir. Biyolojik önemi olan lipitler yağ asitleri, nötr lipitler (trigliserit), fosfolipitler, steroitler vb.dir. Lipitler insan ve hayvanların temel besinleri arasında yer alır.
Lipitler kutuplu bir yapıya sahip değildir. Bunun için suda çözünmezler ya da çok az çözünürler. Eter, kloroform, benzen, aseton gibi organik çözücülerde çözünebilirler. Yapılarını C H O elementleri oluşturur. Ayrıca yapılarında P N elementleri de bulunabilir. İçerdikleri karbon miktarı, oksijene göre daha fazla olduğundan, yağlar vücutta yakıldığı zaman karbonhidrat ve proteinlere göre daha çok enerji verir. Yağların yakılması için daha çok oksijene gereksinim vardır. Genellikle enerji ve yapı maddeleri olarak kullanılan lipitlerin canlılar için önemli çeşitlerinden biri trigliseritlerdir.Lipitlerin kimyasal yapı ve görevleri
Esterleşme sırasında, gliserol molekülü ile lipit asitlerinin arasından birer molekül su açığa çıkar. Bu tepkime sırasında gliserole üç ayrı çeşit lipit asidi bağlanabileceği gibi aynı çeşit lipit asitleri de bağlanabilir.
Lipitlerin canlı vücudunda çeşitli görevleri vardır. Lipit çeşitlerinden olan fosfolipitler, hücre zarının önemli bir bileşenini oluşturur. Lipitler glikozla birleşerek glikolipitleri, proteinlerle birleşerek lipoproteinleri oluşturur.
Lipitlerin hücrede yanması ile çok miktarda metabolik su açığa çıkar. Kış uykusuna yatan, uzun yolları kullanan hayvanların vücudunda depo ettikleri yağın yakılması sonucu enerji sağlanırken, açığa çıkan metabolik su da ihtiyaç duyulduğunda kullanılır
Lipitlerin Çeşitleri
Yağ Asitleri
Doymamış Yağ Asitleri
Çift bağlı karbon atomları içerirler. Neredeyse tamamı sıvı haldedir. Sık karşılaşılan örnekleri linoleik asit, linolenik asit ve oleik asittir. Çift bağlarının konumuna göre cis veya trans şeklinde bulunabilirler.böyle yağ asitlerine doymamış yağ asitleri denir
Doymuş Yağ Asitleri [değiştir]
Yağ asitlerinin yapısında bulunan karbon atomları mümkün olan en fazla hidrojen ile bağ yapmışlarsa doymuş yağ asidi olarak adlandırılır.Doymuş yağ asitleri oda sıcaklığında katı halde bulunurlar ve hayvansal kaynaklıdırlar.
Doymuş veya doymamış olabilirler. Yapılarındaki hidrojen gruplarını yerine hidroksil grupları içerirler. Beyin glikolipitlerin de sık rastlanan örnekleridir.
Eikozaenoidler
20 karbonlu çok sayıda çift bağ içeren yağ asitleridir. Tipik örneği araşidonik asittir. 4 alt sınıfı vardır.
Prostaglandinler
Hormonlara benzerler ancak kanla taşınmazlar ve lokal etki gösterirler ayrıca dolaşıma katıldıklarında yapıları bozulur ve işlevlerini kaybederler.
= Tromboksanlar
Pıhtılaşmada etkin rol oynarlar.
Lökotrienler
Acı hissini duymada ve yara alan bölgede kızarıklık olmasında etkili değildirler.
