1. İYELİK EKLERİ : Eklendiği ismin karşıladığı varlığın kime veya neye ait olduğunu bildiren eklere denir.
Tekil Kişiler: Ben (-ım, -im, -um,-üm) Kitab-ım
Sen (-ın, -in, -un, -ün) Kitab-ın
O (-ı, -i, -u, -ü, -sı, -si, -su, -sü) Kitab-ı, araba-sı
Çoğul Kişiler: Biz (-ımız, -imiz, -umuz, -ümüz) Kitab-ımız
Siz (-ınız, -iniz, -unuz, -ünüz) Kitab-ınız
Onlar (-ları, -leri) Kitap-ları
2. HÂL EKLERİ : İsimlere gelerek onların durumlarını bildiren eklerdir. Durum ekleri olarak da adlandırılır.
a) İsmin Yalın Hâli ( Yalın Durumu) : Belirli bir eki yoktur. Hiç ek almayan veya hal ekleri dışındaki ekleri alan isimler yalın haldedir. (Ev, evim, evler..)
b) İsmin –i hâli (Belirtme Durumu) : Ekleri, -ı, -i, -u, -ü ‘dür. (Ev-i, kalem-i)
c) İsmin –e hâli (Yönelme Durumu) : Ekleri –e, -a ‘dır. (Ev-e)
d) İsmin –de hâli (Bulunma, kalma durumu) : Ekleri –de, -da , -te, -ta şeklindedir. (Evde, okulda...)
e) İsmin –den hâli (Çıkma, Ayrılma Durumu) : Ekleri, -den, -dan, -ten,
-tan şeklindedir. (Evden, okuldan...)
3. TAMLAMA EKLERİ : İsim tamlamalarında kullanılan –ın, -in, -un, -ün ve –ı, -i, -u, -ü ekleridir. (Ali’nin defteri, okulun duvarı...)
4. ÇOĞUL EKLERİ : İsimlere gelerek onların sayısını çoğaltan –lar, -ler ekleridir. (Evler, okullar...)
B) Linkleri görebilmek için üye olmanız yada giriş yapmanız gerekmektedir. Üye olmak için Tıklayınız.....
1. KİP EKLERİ : Fiillerin yapılış amacını ve zamanını bildiren eklere denir. (Gelmiş, gelir, gelecek....)
2. KİŞİ EKLERİ: Fiillere, kip eklerinden sonra gelerek o işi kimin yaptığını belirten eklere denir. (Geldi-m, okudu-n...)
EKLERLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER:
1)Türkçe’de dört çeşit –ı, -i, -u,-ü vardır. Bunların farkı cümlelerden anlaşılır.
Ev-i yandı (İyelik eki)
Ev-i yıktılar (Hâl eki)
Veli-nin ev-i (Tamlama eki)
Gez-i, yaz-ı (Yapım eki)
2) İyelik ekleri ile kişi ekleri karıştırılmamalıdır. İyelik ekleri isimlere, kişi ekleri fiillere gelir. (Ev-i-m....İyelik eki) , (Geldi-m.....Kişi eki)
3) Türkçe’de –ım, -im, -um, -üm ekleri hem iyelik eki, hem kişi eki, hem ek-fiil, hem de yapım eki olarak kullanılabilir:
İç-im kan ağlıyor (İyelik eki)
İstediğin parayı vereceğ-im (Kişi eki)
Bugün dünden daha iyiy-im (Ek-fiil)
Gözlerin bir iç-im su....(Yapım eki)
4) –lar, -ler ekleri bazen çoğul eki, bazen kişi eki, bazen de yapım eki olarak kullanılabilir:
Ev-ler şimdi daha güzel (Çoğul eki)
Dün bize geldi-ler (Kişi eki)
Bu millet nice Kemal-ler yetiştirdi. (Yapım eki)
NOT : -lar, -ler ekleri özel isimlere gelip onların anlamlarını değiştirirse yapım ekidir. Bu durumda kesme işareti kullanılmaz. Özel isme gelip çekim eki olursa kesme işareti kullanılır. (Dün gece bize Mehmetler geldi.)....Yapım eki
(Sınıftaki Mehmet’ler ayağa kalksın)...Çekim eki
5) Yapım ve çekim ekleri köklere getirilirken şu sıra izlenir:
Yaz-ı-s-ı –n -ı
Hal eki
Kaynaştırma harfi
İyelik eki
Kaynaştırma harfi
Yapım eki
Linkleri görebilmek için üye olmanız yada giriş yapmanız gerekmektedir. Üye olmak için Tıklayınız.....
6) Aslında küçültme ve sevgi eki olan –cık bazen varlık isimleri yapar . (Tepe-cik, yavru-cuk ) Bu örneklerde küçültme anlamı varken; (badem-cik) kelimesinde bir organın adı söz konusudur.
7) –ı, -i, -u, -ü yapım ekleri hem fiilden isim yapar, hem de fiilden fiil yapar. (Kaz-ı çalışmaları başladı)...Fiilden isim yapma eki
(Boyayı kaz-ı-dı)..Fiilden fiil yapma eki
8. –ış, -iş ekleri bazen isim, bazen fiil yapar. (Tatlı bir bakışı vardı.)... Fiilden isim yapma eki. (Birbirlerine bakıştılar)... Fiilden fiil yapma eki.
