Cevap :

HaRuN60
Türkçedebiriek,biribağlaçolmaküzereikitürlü“de”bulunmaktadır.Sesveyazılış bakımındangösterdikleribenzerlikyüzündenbirbirinekarıştırılmaktadır.Bunedenle bu iki ögeyi ayrıayrıele alacağız. 

“de” Ekinin Yazımı 

Addurumeklerindenbiriolan–de,birbulunma,kalmadurumugösterir.Kendinden önce gelen sözcüğe bitişik olarak yazılır:okulda, sırada, bahçede... 

·         Buekhemünlüuyumuna,hemdeünsüzbenzeşmesineuyar.Eklendiğisözcüğünsonünlüsüinceyse–de,kalınsa–dabiçimindeyazılır:evde,pencerede; kapıda,okulda.Sözcüğünsonundasertbirünsüzvarsa,-deekiünsüzbenzeşmesineuyarak,–tebiçiminedönüşür:ayakta,saçta,dörtte,tasta,kitapta,rafta,barışta. 

“de” Bağlacının Yazımı 

Bağlaçolandesözcükleri,cümleleribirbirinebağlayanbirsözcüktür.Kendinden öncegelensözcüktenayrıyazılır.Sözkonususözcüğüyadacümleyidahaönceden geçenyadageçmişsayılabilenaynıgörevdekibirsözcüğebenzerlik,eşitlik,katılma anlamlarıylabağlar.Yalnızcakendindenöncekisözcüğünsonünlüsünegörebüyük ünlü uyumuna uyar. Ancak, ayrıyazıldığıiçin ünsüz benzeşmesine uymaz: 

Evler gibi okul da yıkılmış.

İkisi de çalışıyor.

Ahmet de geldi. 

·   “de”bağlacıkimizamandapekiştirmegörevindedir.Anlamıveduyguyupekiştiren, üstelemeyi anlatan şu örneklerde olduğu gibi:

Ne iyi ettin de geldin.

Bebek de bebek, diye tutturdu. 

·         Bubağlaçküçümseme,alayyadaolumsuzlukbildirerekdeanlamıpekiştirebilir: 

Sınavı kazanacakmış da işe girecekmiş! 

Bucümledekullanılandebağlacı,sözkonusukişininsınavkazanmaveişegirme olasılığınınçok uzak olduğunu alaylıbir dille anlatmaktadır.       Not: Bir cümlede “de” yi çıkardığımızda cümlenin anlamı tamamen bozuluyorsa “ek”tir; anlam tamamen bozulmuyorsa, anlamda değişiklik oluyorsa “bağlaç” tır. 

“Tüm kıyafetlerimi evde unutmuşum.” cümlesindeki “de”yi çıkardığımızda: 

“Tüm kitaplarımı ev unutmuşum.” gibi anlamsız bir söz dizimi karşımıza çıkar. Dolayısıyla buradaki “de” ek olan “de”dir. 

“Bu kıyafetleri ben de çok beğendim.” cümlesindeki “de”yi çıkardığımızda: 

“Bu kıyafeti ben çok beğendim.” şeklinde anlamlı bir cümle ortaya çıkar. İlk cümleye göre anlamında değişiklik olmuştur; ancak cümle anlamsızlaşmamıştır. O halde bu cümledeki “de” bağlaçtır.
Zeynep61
Bağlaç olan da, de’nin yazılışı

Bağlaç olan da, de daima ayrı yazılır. Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uymaz:

Kızı da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.

UYARI : Ayrı yazılan da, de hiçbir zaman ta, te biçiminde yazılmaz.

UYARI : Ya sözüyle birlikte kullanılan da mutlaka ayrı yazılır: ya da.

UYARI : Da, de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi (Ayşe'de geldi değil).

UYARI : Da, de bağlacının bulunma durumu eki olan -da, -de, -ta, -te ile hiçbir ilgisi yoktur. Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: devede (deve-de) kulak, evde (ev-de) kalmak, yolda (yol-da) kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, çantada (çanta-da) kek­lik. İkide (iki-de) bir aynı sözü söyleyip durma.

Yurtta sulh, cihanda sulh. (Mustafa Kemal Atatürk)

Evde ne yapıyorsun?

Bağlaç olan ki’nin yazılışı

Bağlaç olan ki ayrı yazılır: demek ki, kaldı ki, bilmem ki. Bağlaç olan ki cümlede açıklama anlamı verir. Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz. Çekimli fiillerden sonra gelen (ki)ler daima bağlaçtır.

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlen­sin.

(Mustafa Kemal Atatürk)

Böyle de yatılmaz ki! (Orhan Veli Kanık) Ruşen Eşref Ünaydın'ın "Diyorlar ki" adlı eseri ne güzeldir! Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.

Ki bağlacı, birkaç örnekte kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: belki, çünkü, hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örnekler­den çünkü sözünde ek aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymuştur.

Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü de ayrı yazılır: Babam geldi mi ki? Başbakan konuşacak mı ki?

Diğer sorular