Tanzimat döneminden itibaren, servet-i fünun, fecriati ve cumhuriyet dönemi edebiylatlarındaki anı,günlük,roman,öykü gibi yazı türlerinin yıllara göre sıralaması.

Türk edebiyatı, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yönünü Batı'ya çevirir. 1839'da ilan edilen Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti'nin kapıları Batı'ya açılmış olur. Özellikle Fransa'ya giden Türk aydınları, Batı sanatçılarının etkisiyle sanat ürünleri vermeye başlarlar. Böylece ülkemizde Batı etkisindeki Türk edebiyatı dönemi başlamış olur. Batı kültürü etkisinde gelişen Türk edebiyatı şu başlıklar altında incelenecektir:

Tanzimat Edebiyatı (1860 - 1895)

Servet-i Fünun Edebiyatı (1895 -1901)

Fecr-i Ati Edebiyatı (1909 - 1911)

Milli Edebiyat (1911 - 1922)

Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı (1923 -...)

BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI

Bu dönem, 1860'ta ilk özel gazetemiz olan Tercüman-ı Ahval'in çıkarılmasıyla başlar, 1876'ya kadar devam eder.

Dönemin önemli temsilcileri şunlardır:

"İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Vefik Paşa, Şemsettin Sami"

Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatının Özellikleri

-Edebiyat, halk eğitiminde bir araçtır.

-Sanat toplum içindir." görüşü savunulmuştur.

-Dilde sadeleşme yoluna gidilmiş; ama başarılı olunamamıştır.

-Roman, öykü, makale, fıkra, eleştiri, tiyatro gibi türler ve gazete edebiyatımıza bu dönemde girmiştir.

-Hak, adalet, özgürlük, eşitlik gibi kavramlar Divan edebiyatı nazım biçimleriyle dile getirilmiştir.

-Şiirin konusu genişletilmiş, tiyatroya önem verilmiştir.

-Ortaya konulan eserler teknik yönden kusurludur.

-Romanlarda, konular genellikle tarihten veya günlük hayattan alınmıştır. -Cariyelik kurumu ve alafrangalık özentisi işlenmiştir.

-Olayların akışında rastlantılara çok yer verilmiştir.

-Kişiler genellikle tek yönlü ele alınmış; iyiler mükâfatlandırılmıştır, kötüler cezalandırılmıştır.

-Romanın akışına müdahale edilerek, okuyucuya bilgi verilmiştir.

-Tanzimat şair ve yazarları büyük ölçüde romantizmin etkisinde kalmışlardır.

-Şiirde biçim güzelliği geri planda bırakılmış, içerik öne çıkarılmıştır; şiir, düşüncelerin aktarılmasında bir araç olarak kullanılmıştır.

-Bazı sanatçılar, hece ölçüsünü de kullanmışlar; ancak şiirler genellikle aruzla yazılmıştır. Özellikle Fransız edebiyatı örnek alınmıştır.

Noktalama işaretleri edebiyatımızda ilk kez bu dönemde kullanılmıştır. Bu dönemin diğer ilkleri şöyledir:

İlk çeviri roman: Telemak (Yusuf Kamil Paşa)

İlk yerli roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat (Şemsettin Sami)

ilk tiyatro: Şair Evlenmesi (Şinasi)

ilk resmi gazete: Takvim-i Vekayi (1831)

İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis (1840)

İlk özel gazete: Tercüman-ı Ahval (1860)

ÖRNEK - 1 (ÖSS - 2006):

Tanzimat edebiyatıyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Makale, fıkra, deneme gibi Batı'dan alınmış yazı türleri bu dönemde gazeteler aracılığıyla edebiyatımıza girmiştir.

B) Yeni nazım şekilleriyle birlikte Divan edebiyatı nazım şekilleri de kullanılmıştır.

C) Ahmet Mithat, Şemsettin Sami bu dönemin romancılarındandır.

D) Vatan, millet, adalet, hürriyet gibi kavramlar bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.

E) Bu dönemde çıkan resmi gazeteler, Tercü-man-ı Ahval ve Tasvir-i Efkâr'dır.

ÇÖZÜM:

"Tasvir-i Efkâr" ve "Tercüman-ı Ahvâl" gazeteleri özel gazetedir.

Doğru cevap (E) seçeneğidir.

B