6. sınıf öğrencilerı ltfen bana mitokondri gibi hücrelerin adlarını ve ne şe yaaradıklarını yazabiirmisiniz aciiiiiiiiiiiil
Hücre zarının görevleri;
* Sitoplazmayı çevreleyerek hücreye şekil verir ve dağılmasını engeller.
* Madde alış verişini düzenler.
* Salgı görevi vardır.
* Enzimleri taşıyıcı görevi vardır.
* Uyarı iletimi yapar.
2. Sitoplazma:
Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında kalan hücre bölümünü kaplayan yumurta akına benzeyen devamlı değişim halinde bulunan bir eriyiktir. Sitoplazma çeşitli iyonlar metal tuzları asit ve bazlar organik maddeler (protein yağ karbonhidrat nükleik asitler hormonlar) ve sudan ibarettir. Sitoplazmanın içerisinde çeşitlicanlı yapılar (organeller) ve cansız yapılar bulunur.
Tüm yaşamsal olaylar burada geçer.
Büyük oranda sudan ibaret olduğu halde ne sıvı ne de katı özellik gösterir . Sitoplazma çözünmüş ve dağılmış tanecikler içerir. İçinde bulunan genel organeller şunlardır:
* endoplazmik retikulum
* mitokondri
* lizozom
* ribozom
* golgi aygıtı
* plastidler
* koful
Organeller:Vücut için organ ne ise hücre için de organel odur.Türkçe'deki tam karşılığıyla organcık(küçük organ) demektir.
ENDOPLAZMİK RETİKULUM:
Endoplazmik retikulum sitoplazmada besin dolaşımını yağ ve hormon sentezini sağlar. Bazı hücre ürünlerinin depolanmasını sağlar. Hücre zarı ve çekirdek zarı arasında yer almış bir sıra karışık kanallar sistemidir.
MİTOKONDRİ:
Elips biçiminde parçalardır. Sosis veya çomak biçimindedir. Hücrenin enerji meydana getirici üniteleridir.Çift zarla çevrilidir.Fazla enerjiye ihtiyaç duyan hücrelerde mitokondri sayısı fazladır.
LİZOZOM:
Yuvarlak zarla çevrili organellerdir. Hücrenin sindirim görevini üstlenmiş olan yapılardır. Hücre içi fazla ve zararlı yapıları ortadan kaldırırlar. Lizozomlar sitoplazma içinde kese veya taneciklerdir.Yaşlanmış organelleri parçalarlar.
Lizozomun zar yapısı bozulursa içerdiği sindirim enzimleri hücre içine dağılır.Hücre kendi kendini sindirir.Bu olaya otoliz denir.
RİBOZOM: Hücrenin protein sentez yerlerine verilen addır. Virüsler hariç tüm hücrelerde bulunur.Sitoplazmada serbest veya endoplazmik retikulum' a bağlı olarak buluNUR. 120 - 200 Å (angstrom) çapında yapılardır.
Ribozomlar protein sentezlerinin yapıldığı merkezlerdir. Ribozomlar tek yahut gruplar halinde bulunurlar.Endoplazmik retikulum'a bağlı olanlar hücre dışına verilecek proteinleri (pankreas sindirim enzimleri v.b)serbest ribozomlar ise hücrenin ihtiyaç duyduğu yapısal proteinleri sentezler.
GOLGİ AYGITI: (cisimciği)
Golgi aygıtı zarımsı tüp ve keseciklerin biraraya gelmesiyle meydana gelir. Genellikle çekirdeğe yakındır. Bilhassa aktif salgı yapan bez hücrelerinde göze çarpar. Paketleme ve salgı görevi yapar. Salgı bezlerinin hücrelerinde sayıları daha fazladır. Örnegin; ter bezleri süt bezleri. Golgi aygıtı büyük çalışmalar sonucu bulunmuştur.
SENTROZOM:
Sadece hayvan hücrelerinde bulunur.Sentriollerden oluşur.Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerini oluşturur.
PLASTİTLER:
Yalnızca bitki hücrelerinde bulunurlar Plastitler; Kloroplastlar Kromoplastlar ve Lökoplastlar olmak üzere üçe ayrılır:
* Kloroplastlarparlak turuncusarı veya kırmızı renkli plastitlerdir.Kromoplastlar çiçeklerdeolgun meyvelerdesebzelerde ve yüksek yapılı bitkilerin köklerinde bulunur.Örneğin ;havuçta karoten domateste likopenpigmentleri (renk maddeleri)oluşur.Sonbaharda yaprakların sararması klorofil pigmentinin yapısının bozulup kloroplastların kromoplasta dönüşmesinden ileri gelir.
* Kromoplastlar renkli plastitlerdir. Turuncu renkte olanlara “karoten” sarı renkte olanlara “ksantofil”sarımsı kırmızı olanlara da “likopen” denir. Havuç ve domates gibi meyve ve sebzelerin kendine has renklerini verirler.
* Lökoplastlar renksizdirler. Bitkilerin ışık görmeyen kısımlarında (kök yumru vb.) bulunurlar. Nişasta depolarlar.
KOFUL:
Kofullar içleri kendilerine has bir özsu ile dolu yapılar olup bitki hücrelerinde hayvan hücrelerinden daha fazla bulunur. Genç hücrelerde küçük yaşlı hücrelerde ise tek tek ve büyüktür. Bir hücreli hayvanlardabesinlerin sindirildiği besin kofulları ile fazla su ve zararlı maddelerin atıldığı boşaltım kofulları vardır.
3. Çekirdek:(nükleus)
Hücre çekirdeği tanecikli ve lifli bir yapıya sahiptir. Hücreyi yönetir. Çekirdek zarı çekirdek özsuyuçekirdekçik ve kromatin iplikten oluşmaktadır.
Çekirdek Zarı: iki tabaka halinde ve çok gözenekli bir yapıya sahiptir. Üstünde geçitler bulunur.
Çekirdek Özsuyu:Sitoplazma sıvısına benzer. Nükleoplazma çekirdeğin özü olup özellikle protein ve tuzlar içerir. İşlevi hücrenin yaşamını sürdürmek ve çalışmasını düzenlemektir.
Çekirdekçik:Çekirdek özsuyunun içindedir.Koyu renkli ve yuvarlaktır.RNA ve ribozom bulundurur.
Kromatin İplik:DNA ve protein içerir. Bölünme sırasında kromozom oluşturur.
Çekirdek ölecek olursa hücre de ölür. Çekirdek birçok küçük organelin birbirleriyle uyumlu olarak çalışmasını sağlar. Çekirdeğin hücre bölünmesinde rolü vardır.