ERZURUM KONGRESİ
Tarih: 23 Temmuz 1919
Toplanış Amacı :
Erzurum Kogresi, Vilayat-ı Şarkiye( Doğu İlleri ) Müdafa-i Hukuk Cemiyetinin, Doğu Anadolu’da bir Ermenistan kurulması düşüncesine karşı bölgenin Türklüğünü ve Türk vatanının ayrılmaz bir parçası olduğunu kanıtlaması amacı ile toplanmıştır.
Maddeleri :
Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür bölünemez.
Trabzon ve Doğu İlleri vatanın ayrılmaz bir parçasıdır.
Vatanın bütünlüğünün, Milli bağımsızlığının, saltanat ve hilafet makamının korunması için Kuva-yı Milliye’yi etkin milli iradeyi egemen kılmak esastır.
Her türlü işgal ve müdahale, Rumluk ve Ermenilik oluşturulmasına yönelik kabul edileceğinden, hep birlikte savunma verilecektir.
Hristiyan halklara siyasal egemenlik ve toplumsal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.
Manda ve Himaye kabul olunamaz.
Vatanın bağımsızlığının korunması için merkezi hükümetin gücü yetmezse üyeleri milli kongre tarafından seçilecek geçici bir hükümet kurulacaktır.Milli Kongre toplanmamışsa bu görevi temsil heyeti yerine getirecektir.
NOT : Bu kararları uygulamak için başkanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı 9 kişilik bir temsil heyeti seçildi.
Kongrenin Kurtuluş Savaşımızdaki Yeri ve Önemi :
* Kongre, toplanışı bakımından bölgesel fakat aldığı kararlar bakımından ulusaldır.
* Kongrede oluşturulan Temsil heyeti, bir tür yürütme organı olmuş, bu ise kurulacak yeni hükümetin çekirdeğini oluşturmuştur.
* Kongrede alınan kararlarla vatanın bölünmez bütünlüğü vurgulanmış ve böylece Misak-ı Milli’nin (Ulusal vatan sınırları) temeli atılmıştır.
* Kongrede her şeyden önce Türk ulusunun varlığı kabul edilmiş ve milli iradeye üstünlük tanınarak sultanın bile buna bağlı olduğu vurgulanmıştır. (Cumhuriyet düşüncesinin soluk izidir bu)
* Kongre, azınlıklara haklar verilmemesi ve Türkiye sınırları içerisinde yaşayanlara bağımsızlık düşüncesi içersinde yeni bir millet kimliği tanıması ile Milliyetçi ve Haçlı bir nitelik taşır.
SİVAS KONGRESİ
Tarih: 4 Eylül 1919
Toplanış Amacı : Amasya Genelgesinde kararlaştırılan Sivas’ta milli bir kongre toplanması ve ulusal bir direnişi teşkilatlandırarak vatanın bölünmezliği ile bağımsızlığını sağlaması.
NOT: Sivas Kongresinde, Erzurum Kongresinin kararları aynen kabul edilmiş, buna ek olarak :
* Mandacılık tamamen ve kesin olarak reddedilmiş,
* Sömürgeci İtilaf devletlerine karşı tavır daha da netleşmiş,
* Bölgesel etkinlik gösteren milli cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında tek çatı altında toplanmış ve böylece Kurtuluş Savaşı daha sistemli bir hale sokulmuştur.
* Kurtuluş Savaşının haklılığını Türk ve Dünya kamuoyuna duyurmak için İrade-i Milliye adlı bir gazete çıkarıldı.
NOT 2 : Sivas Kongresi, hem toplanışı hem de aldığı kararlar bakımından ulusal nitelikte bir kongredir.
NOT 3 : Sivas Kongresi, Milli Direnişe tam şeklini verdi ve bu direnişin önderi de resmen Mustafa Kemal oldu.
Önemli Not : Erzurum ve Sivas Kongreleri yanı sıra yerel çapta yapılan Balıkesir Kongresi ve Nazilli Kongresi gibi siyasal girişimlerle beraber kongrelerin tümü, sömürgeci İtilaf devletlerine karşı girişilen Milli direnişin düşünsel zeminin oluşumuna ve Mustafa Kemal önderliğinde başlayan direnişin tek elden sistemli bir teşkilat haline dönüşmesini sağlamışlardır.
