BİR METNİN DİL VE ANLATIM ÖZELLİKLERİ NASIL İNCELENİR?
Lise dil ve edebiyat derslerinin önemli bölümlerinden biri, herhangi bir yapıtın dil ve anlatım özelliklerinin incelenmesidir. Bu, aslında çok kapsamlı bir konu olmakla beraber, ben basite indirgeyerek metinler üzerinden anlatmaya çalışacağım. Öncelikle Bir metnin dil ve anlatım özelliklerini incelerken hangi noktalara dikkat etmemiz gerektiğine bakalım. Aslında bunlar birer ipucu:
1) Öncelikle parçanın anlatım biçimini belirlemek
2) Varsa kullanılan düşünceyi geliştirme yollarını tespit etmek
3) Anlatımın niteliklerine göre incelemek: Kolay okunuyorsa akıcıdır, gereksiz sözcük yoksa durudur, yabancı sözcük çok kullanılmamışsa ve süslü/sanatlı değilse yalındır, kolay anlaşılıyorsa açıktır vb.
4) Son olarak da parçanın kendine özgü niteliklerine bakmak: Sıfatların bol kullanılması, soru cümlelerinin, devrik cümlelerin çok kullanılması, benzetmelerden, kişileştirmelerden yararlanılması vb.
