Cevap :
Fiil nedir?
Bir iş, bir oluş, bir hareket bildiren kelimelere verilen ad. Fiilin, şahıs ve zaman bildirmeden, yalnız iş, hareket, oluş anlamı taşıyan ve -mek ekiyle söylenen biçimine mastar denir. Bir mastarın sonundaki -mek çıkarılınca geriye kalan bölümüne fiilin kökü veya gövdesi denir. Mesela: Bakıyorum fiilinin mastarı Bakmak, kökveya gövdesi baktır. Mastar, fiilin ismidir. Onun için mastarlar isimler gibi çekilirler
İşin, hareketin, içinde geçtiği, geçeceği; oluşun içinde olduğu, olacağı süreye fiilin zamanı denir.
Fiillerin bildirdiği işi, hareketi yapan veya bir oluşun içinde bulunan varlığa fiilin şahsı veya özne denir. Fiillerde üç şahıs vardır; tekil ve çoğul olarak kullanılır. Bunlar şöyle adlandırılmıştır:
1. Şahıs: Söz söyleyeni veya söyleyenleri;
2. Şahıs: Kendisine söz söylediğimiz kişiyi veya kişileri;
3. Şahıs: Kendisinden söz edileni veya edilenleri bildirir. Mesela:
Gidememiştim fiilinin sonundaki m eki beni, yani, birinci şahsı gösterir.
Şahıs anlamı veren ekler, fiillerin sonuna eklenir. Yalnız üçüncü tekil şahısla, emir kipinin ikinci tekil şahsı için şahıs eki kullanılmaz: "Geldi, gel" gibi.
Fiilin kök ve gövdeleri, zaman, şahıs ekleri aldıkları zaman kullanılış alanına çıkarlar. Bu sebeple anlam katan ekler, eklendikten sonra fiilin aldığı biçimleri şahıs sırasına göre söylemeye "fiil çekimi" denir.
Mesela, inandım, inandın, inandı, inandık, inandınız, inandılar, gibi.
Böylece zaman ve şahıs anlamı taşıyan eklerle belli biçimlere girmiş fiillere "çekimli fiiller" denir. Fiillerde kip: Fiillerin, iş ve oluşları, bir zaman veya dilekle ilgili olarak bildirmelerine kip denir. Dilimizde iki çeşit kip vardır.
Soru fiiliİşin, hareketin yapılıp yapılmadığını, oluşun olup olmadığını öğrenmek maksadıyla kullanılan fiil biçimine denir.
Fiil kök veya gövdelerinden sonra "-mı, -mi, -mu, -mü" soru edatları getirilerek yapılır. Mesela: Yazacak mı? Gelir mi? Koşar mısınız? gibi.
Sözlükte "fiil" ne demek?1. Eylem, edim, iş, davranış.
2. Eylem.
adj. verbal
n. verb, deed, act
Köken: Arapça
Kaynak: http://fiil.nedir.com/#ixzz2EDe9S500
FİİLLER (EYLEMLER)
FİİL NEDİR?
Varlıkların yaptıkları işleri, kılışları ya da onlarla ilgili oluşları, yargıları zamana ve kişiye bağlayarak anlatan sözcüklere fiil denir.
Çeşit çeşit çiçek takmış döşüne
Çekilir göçleri peşin peşine
Çıkabilsem şu yaylanın başına
Kuzu kurbanlı şişeli dağlar
Erimiş karları, çekilmiş duman
Açılmış çiçekler, yürümüş çimen
Hayali kafamda yaşar her zaman
Başı oylum oylum meşeli dağlar
Âşık Veysel
Yukarıdaki dizelerde altı çizili sözcükler, bir iş, oluş ve durum bildirdikleri için birer fiildir. Bu eylemler aynı zamanda edim anlamlıdır.
Fiilde Edim (Anlam):
Fiillerin iş, oluş, kılış ve yargı olan temel anlamlarına edim denir. Fiilleri edimlerine göre üç grupta inceleyebiliriz:
1. Kılış (iş) Fiilleri: Bir iş, hareket anlatan bu fiiller, nesne alabilir. Bu fiillere yöneltilen "neyi, kimi" sorularına cevap alınabilir:
Çizmek, okumak, yazmak, kazmak, sevmek, bulmak, görmek...
2. Durum Fiilleri: Herhangi bir varlığın içinde bulunduğu hali (durumu) anlatan fiillerdir. Bu fiiller genel olarak nesne almazlar. Varlığın iradesine bağlı olarak gerçekleşen fiillerdir:
Yürümek, uçmak, oturmak, uyumak, sevinmek, ağlamak... Bu fiiller "neyi, kimi" sorularına cevap vermedikleri için nesne almazlar.
3. Oluş Filleri: Herhangi bir varlıkta irade dışı meydana gelen değişikliği anlatan fiillerdir. Oluş bildiren fiiller nesne almazlar:
Acıkmak, büyümek, sararmak, yaşlanmak, doymak, uzamak...
UYARI:
Durum fiilleri ve oluş fiilleri arasındaki en önemli fark şudur : Durum fiillerinde eylem varlığın iradesine (isteğine) bağlı olarak gerçekleşir. Örneğin "yürümek" fiili insanın iradesine bağlıdır. İstersen yürürsün, istemezsen yürümezsin. Ancak "acıkmak" fiili oluş bildirmektedir. İnsan istese de istemese de acıkır. Yani irade dışı oluşları anlatır.
ÖRNEK - 1 (ÖYS - 1983):
Anlattıkları şeylerin niteliğine göre fiiller, kılış fiilleri (almak, taşımak, kazmak... gibi), durum fiilleri (yatmak, susmak, durmak... gibi), oluş fiilleri (doymak, uzamak, kararmak... gibi) diye adlandırılır.
Aşağıdakilerden hangisinde, yukarıda sözü edilen fiillerin tümü örneklendirilmektedir?
A) delmek, dizmek, ezmek
B) solmak, susmak, acımak
C) ağlamak, oturmak, büyümek
D) yolmak, kırmak, saçmak
E) atmak, kalkmak, sararmak
ÇÖZÜM:
A seçeneğindeki bütün fiiller nesne aldığı için kılış bildirmektedir. B'de "susmak" iradeye bağlı gerçekleştiği için durum, "solmak ve acıkmak" irade dışında gerçekleştiği için oluş bildirmektedir. C'deki "ağlamak, oturmak" durum bildirmektedir, "büyümek" ise oluş bildirmektedir. D'deki bütün fiiller kılış bildirmektedir. E seçeneğinde ise "atmak" eylemi nesne aldığı için kılış; "kalkmak" eylemi iradeye bağlı gerçekleştiği için durum; "sararmak" nitelikte değişiklik anlattığı için oluş bildirmektedir.
Doğru cevap (E) seçeneğidir.
ÇEKİMLİ FİİL
Bir fiilin kip ve şahıs bildirecek biçimde yapılanmasına çekimli fiil denir. Bu çekimde kip mutlaka vardır; ancak şahıs bazen bulunmayabilir. Çekimli bir eylemi iyi kavramak için "kip ve şahıs" kavramlarını bilmek gerekir.
