eşhis (Kişiselleştirme) : İnsan dışındaki canlı cansız varlıklara insan özelliği kazandırmaktır.
Kural: Her teşhiste aynı zamanda kapalı istiare vardır.
Teşhis Örnekleri:
1. Güzel gitti diye pınar ağladı.
2. Menekşeler külahını kaldırır.
3. Bir sarmaşık uyanıyordu uykusunda geriniyordu bir eski duvarın sıvasında.
4. Toros dağlarının üstüne, ay un eledi bütün gece.
Teşhis ve İntak Nedir :
Teşhis, insan olmayan varlıklara insanların yaptığı işleri mecazi olarak yaptırma; intak da bu varlıkları söyletme, konuşturma sanatıdır. Teşhis ve intak daha çok fabllarda kullanılır.
Teşhis ve İntak Örnekleri
a) Testi ile Güğüm
Güğüm bir gün testiye,
“Yola çıkalım” dedi.
Testi “Korkarım” dedi.
Evde kalmak istedi.
Çünkü onu en küçük,
Bir vuruş hemen kırar.
Güğüme, boynu bükük,
Dedi ki “Hakkınız var.”
“Sizin deriniz benden,
Çok daha fazla sağlam.
Siz gidiniz fakat ben,
Size yoldaş olamam.”
Burada testi ve güğüm gibi iki varlık, insanlar gibi davrandırılarak teşhis, konuşturularak da intak sanatıyapılmıştır.
b) Deniz ve mehtap sordular seni: “Neredesin?”
c) Adam elini uzattı, tam onu koparacağı sırada menekşe: “Bana dokunma!” diye bağırdı.
d) Döndüm çakıllara sordum,
Siz kimdensiniz.
Dediler durandan,
Bizi yakın edenden.
(Özdemir Asaf)
