Çocukların çoğu aynı hapı kullanıyor ve almaları gereken saatte öğretmenleri onlara yardımcı oluyor. Hapın özelliği, yatıştırıcı olması... Okul çağında çocuğu olan ailelerin artık kanıksadığı bir durum bu. Evde TV veya bilgisayar ekranı karşısında büyülenmiş gibi oturan çocuk, okula gittiğinde sırada ders dinlemeye zorlanıyor. İçi kıpır kıpır. Enerjisini boşaltması şart. Dikkatini toplayamıyor, yerinde duramıyor, sabırsızlanıyor, arkadaşlarıyla itişiyor. Sonra öğretmen anne babayı çağırıyor; çocuğun yaramazlığından, şımarıklığından, laf dinlemezliğinden, her şeye itiraz etmesinden yakınıyor. ‘‘Çocuğunuz hiperaktif’’ diyor. Aile deva için psikiyatristin kapısını çalıyor. Doktor
sakinleştirici ilaç yazıyor. Veriyorsunuz, çocuk uysallaşıyor, yüzüne sahte bir gülücük yerleşiyor. Sabah 'hapı yuttuğunda' itişmeden sıraya girip mışıl mışıl dersini dinliyor.’’ Can Dündar, bu ilacın adını da veriyor. Ritalin. Gerçekten de tüm dünyada tartışılan bir ilaç. Amerika'daki ilaç karşıtı bazı dernekler sık sık ilaç aleyhine eylemler yapıyor. Kuraldışı Yayınları'nın Türkçe'ye çevirip yayımladığı David B. Stein'in Ritalin Çözüm Değil (Dikkat Eksikliği Sendromu ve Hiperaktivite Teşhisi Konmuş Çocuklar için İlaçsız Uygulamalı Bir Program) adlı kitabında yazılanlara bakılırsa durum oldukça ciddi: ‘‘Çocuğuna Ritalin tedavisi uygulamayı düşünen anne-babalar! Gözbebeğinizi, canınızın içini gelecekte büyük bir tehlike bekliyor: Uyuşturucu alışkanlığı! 'Ritalin Çözüm Değil'i okuyun ve sonra hemen kararınızı verin! Çünkü yarın çok geç olacak!’’ Ancak ilacı savunanlar da var. Zaten birçok psikiyatr, ilacı vermeye devam ediyor. Bazı uzmanlara göre, hiperaktif çocuklarda büyüyünce alkol ve madde bağımlılığı sık görülüyor, çocukken Ritalin'le tedavi edilenler arasında ise büyüdüklerinde bağımlı olanların oranı daha az. Tıp dünyasında çok sık rastlandığı üzere, bunun tam tersini iddia edenler de var.
Yüzde 78'i üç şehirde tüketiliyor
Dünyanın en büyük ilaç firmalarından Novartis tarafından üretilip satılan Ritalin 40 yıllık bir ilaç. Hakkındaki tüm iddialara karşın, 1990'ların başından beri kullanımı yedi kat arttı. Amerika, dünyada üretilen Ritalin'in yüzde 90'ını tüketiyor. İngiltere'de ilaç kullanan çocuk sayısı son 6 yılda 12 katına çıktı. Türkiye'de kullanan sayısı giderek artıyor. Novartis Türkiye'ye göre Ritalin 2002'de 72 bin kutu satılmış. Yüzde 37'si İstanbul ve Trakya'da, yüzde 21'i İzmir ve çevresinde, yüzde 20'si Ankara ve civarında gerçekleşmiş. Türkiye'deki hiperaktif çocuk sayısı ise kullanılan ilaçtan çok daha fazla. Doktorlar ilkokul çağındaki her 20 çocuktan birinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite olduğunu söylüyorlar. Kırmızı reçeteyle satılan Ritalin Amerikan İlaç-Madde Kontrol Dairesi'nin (DEA, Drug Enforcement Agency) 2 no'lu listesinde yer alıyor.
Hiperaktivite nedir?
HADE (Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği) olarak anılan hastalığın çok farklı belirtileri var: Huzursuzluk, öğrenme güçlüğü, konsantrasyon bozukluğu, beceriksizlik, özgüven eksikliği ve saldırgan davranışlar.
İşte bellibaşlı aşamalar: Çocuğunuzu iyi gözlemleyip, günlük notlar tutun. Hiperaktivite ile ilgili bilgiler edinin. Öğretmenlerin belirttiklerini dikkatle dinleyin. Çocuğunuzun davranış sorunu olduğunu reddetmeyin.
