Cevap :
Denklem
Denklem, iki niceliğin eşitliğini gösteren bağıntıdır. Araya (=) işareti konularak ifade edilir. Denklemlerde eşitlik değişkenlerin belirli değerleri için sağlanır. Değişkenlerin her değeri için geçerli olan eşitliklere özdeşlik denir.
(x + y)² =x² + 2·x·y + y² özdeşlik x² - 3·x + 2 = 0 ise bir denklemdir. x² - 3·x + 2 = 0 denklemi sadece x = 1 ve x = 2 sayıları için doğrudur, diğer değerler için yanlıştır. Özdeşlikte ise her x ve y değeri için eşitlik doğrudur. Denklemlerde değişkenlerin en büyük kuvveti denklemin derecesini gösterir. Her terimin derecesi aynı olan denklemlere homojen denklem denir.
Yüzey denklemi
Üç boyutlu uzayın herhangi bir P noktasının koordinatları x,y,z ise, f (x,y,z) = 0 şeklindeki denklemlerdir.
Eğri denklemi
Eğri, tarifinden dolayı iki yüzeyin arakesiti bir eğridir f(x,y,z) = 0 ve g(x,y,z) = 0 yüzey denklemleri bir arada eğri denklemi verir. İki boyutlu uzayda x ve y gibi iki değişkenle meydana gelen denklemler bir eğri denklemidir:
y² = 2x, y = 3x, x² + y² = 1
birer eğri denklemidir.
Cebirsel denklem
Terimleri cebirsel fonksiyonlardan meydana gelen denklemlerdir.
Denklem sistemi
Ortak çözümleri olsun veya olmasın iki veya daha fazla denklemler grubu.
Lineer denklem
Değişkenleri birinci dereceden olan cebirsel denklem. Mesela:
3x + y = 5, 8x + 9 =3
gibi.
Logaritmik denklem
Bilinmeyenlerin logaritmik fonksiyonlarının bulunduğu denklemlerdir.
log(x) + 3·log(3x) = 4 gibi.
Transandant denklem
Cebirsel olmayan denklemlerdir. Logaritmik, üstel, trigonometrik fonkisiyonlardan meydana getirilen denklem böyledir.(İngilizcesi transcendental olan bu kelimenin Türkçe'si "AŞKIN" olarak çevirilmiş. Bu ifade aynı zamanda pi,e gibi sayılar için de kullanılır. Kendi kendini aşandan (AŞKIN) gelmektedir. Aşkın Sayılar)
Denklemler teorisi f(x) = anxn + an-1xn-1 + .... + a1x + a0 = 0
çok terimli denklemleriyle ilgilenir. Burada n denklemin derecesini ve an denklemin baş katsayısını gösterir.
Çarpan teoremi
Eğer (n'inci) mertebeden f(x) = 0 denkleminin x = a gibi bir kökü (çözümü) varsa, g(x) çokterimlisi (n-1) mertebeden olmak üzere:
f(x) = (x-a)·g(x)
yazılabilir.
Kök sayısı
Bir denklemin en fazla, derecesi kadar kökü vardır.
Katlı kök
Eğer:
f(x)=(x-a)k·g(x)
yazılabiliyorsa x=a, f(x)=0 denkleminin k katlı köküdür.
Mesela:
x³ + x² - 5x + 3 = (x-1)²·(x+3) = 0
denkleminde x = 1 iki katlı kök, x = -3 tek katlı köktür.
Karmaşık kök
Eğer gerçel katsayılara sahip f(x) = 0 denkleminin bir kökü x= a + ib ise, x = a - ib de diğer bir köktür.
Gerçel kökün yeri
Eğer gerçel katsayılara sahip f(x) için f(a) ve f(b) ters işaretli değerler ise, a ve b arasında f(x) = 0 denkleminin bir kökü vardır. Mesela
f(x) = x5 - x - 1 = 0
da f(1) = -1 ve f(2) = 29 olduğu için, denklemin 1 ile 2 arasında bir kökü vardır.
İkinci derece denklem
x² + ax + b = 0 denkleminin en çok iki kökü bulunur. Bu kökler
gerçel çözümün olması için karekök altındaki ifadenin Negatif olmaması gerekir. Eğer kökün altındaki ifade sıfırsa, kök tek olarak iki katlı ortaya çıkar. Negatif ise gerçek kök yoktur.
DENKLEM SİSTEMLERİ
Bir Bilinmeyenli Denklemler
İçerisinde eşitlik ve bir bilinmeyen bulunan ifadelere bir bilinmeyenli denklemler denir. (2x+6=0) Buradaki bilinmeyen yerine değişken de kullanılabilir.Denklemi doğru yapan değişkenin veya bilinmeyenin değerine denklemin çözümü, bu doğru değeri bulma işlemine denklemi çözme denir.Diğer bir deyişle denklemi sağlayan bilinmeyene denklemin kökü,denklemin köklerinden oluşan kümeye denklemin çözüm kümesi denir.
Denklem Çözümlerinde Eşitliğin Bozulmadığı Durumlar
İki Bilinmeyenli Denklemler
İçerisinde eşitlik ve iki bilinmeyen bulunan ifadelere iki bilinmeyenli denklemler denir. (x+3y=9) İki bilinmeyenli denklemin çözüm kümesi (x,y) ikililerinden oluşur.Bu denklem dik koordinat sisteminde doğru belirtir ve bu doğru üzerinde sonsuz sayıda nokta vardır.Bundan dolayı birinci dereceden iki bilinmeyenli denklemlerin çözüm kümesi sonsuz elemanlıdır.
Denklem Sistemlerinin Çözüm Metodları
Yerine Koyma Metodu
Verilen iki denklemin, herhangi birinden bilinmeyenlerden biri, diğeri cinsinden bulunur ve diğer denklemde yerine yazılır.Elde edilen bir bilinmeyenli denklem çözülür.Bulunan bu değer, denklemlerden herhangi birinde yerine yazılarak diğer bilinmeyen bulunur.
Yok Etme Metodu
Verilen her iki denklemin, bilinmeyenlerinden birinin katsayıları simetrik (mutlak değerce eşit ve zıt işaretli) olmalıdır.Bu koşul yoksa bilinmeyenlerden herhangi birinin, her iki denklemde de katsayıları simetrik duruma getirilir.Sonra her iki denklem taraf tarafa toplanarak bilinmeyenlerden biri yok edilir.Elde edilen br bilinmeyenli denklem çözülerek, bilinmeyenlerden biri bulunur.Bulunan bu değer, denklemlerden herhangi birinde yerine yazılarak diğer bilinmeyen bulunur.
Çözümlü Örnek
2.Dereceden Denklemlerin Çözümü
2.dereceden denklemler, bilinmeyenin kuvvetinin en fazla “ 2” olduğu denklemlerdir. Örneğin, x2+ 5 x + 6 = 0
Sıfıra Eşit Olan Denklemlerin Çözümleri
Eşitliğin sağ tarafı sıfıra eşit olan denklemlerde aşağıdaki yöntem kullanılır.
Örnek 1: x2 + 5 x + 6 = 0 denklemini çözünüz.
1.Adım : Çarpanlarına ayırın
( x + 3)( x + 2) = 0
2.Adım: Her çarpanı sıfıra eşitleyin
(Not:Eğer parantezli iki ifadenin çarpımı sıfıra eşitse, parantezli ifadelerden bir sıfıra eşit olmak zorundadır).
3.Adım: Bu iki denklemi çözün
x + 3 = 0
veyax + 2 = 0
x = –3
x = –2
O halde –3 ve –2 bu denklemin çözümleridir.
Denklemin grafiğinden dolayı 2 tane çözümü vardır. (Grafik çalışma notlarına bakınız).
Örnek 2: x2 + 7 x – 18 = 0 Denklemini çözünüz.
x + 9 =0
veya
x – 2 =0
x = – 9
x = 2
Örnek 3: x2 – 8 x + 12 = 0 Denklemini çözünüz.
( x - 6)(x - 2) = 0x - 2 = 0
veya
x – 6 = 0
x = 2
x = 6
Sıfıra Eşit Olmayan Denklemlerin Çözüm Yöntemi
Sıfıra eşit olmayan denklemlerin çözümünde uygulanacak yöntemi aşağıdaki örnek üzerinde görelim.
Örnek 1: x2 + 5 x + 3 = 17 denklemini çözünüz.
Eşitliğin sağ tarafını “ 0” yapmak için, eşitliğin her iki tarafından 17'yi çıkarın
x2+ 5 x – 14 =0
( x + 7)( x – 2)=0
x = –7
veya
x = 2
Denklemlerle İlgili Sorular
