Cevap :
tek tendonu biliyorum
İskelet kasları kemiklere bağlanarak genellikle onların hareketini sağlar.
Kasların iskelete bağlandığı yere kas kirişi veya tendon denir.
TENDON YARALANMALARI
Kaslarımızı kemiklere bağlayan yapılardır. Kasın yükünü kemiğe aktararak kemiklerin hareket etmesini sağlarlar. Kasların oluşturduğu yükler tamamen tendonlar üzerinden aktarıldığından çok fazla yük taşırlar. Yapısal anatomik bozukluklar, kötü zemin, kötü spor tekniği, sağlıksız ayakkabı, aşırı ve plansız antrenman gibi sebeplerle aşırı kullanım sakatlıklarına maruz kalabilir. Bu durumda tendon yapısında bozulmalar ya da tendonu saran kılıfta yangı oluşabilir. Bazen de ani travmalarla tamamen yada kısmen kopabilirler.
Tendon sakatlanmaları başlangıçta iyi bir fizyoterapi, uygun destekler ve ilaçlar ile iyileştirilebilmektedir. Rehabilitasyon sırasında doku iyileşmesi, normal uzunluğuna ulaşılması, kaybedilen özelliklerin geri kazanılması hedeflenir. Kronikleşmiş tendon sakatlıklarının tedavisi oldukça uzun ve zor olmaktadır.
Sadece tam kopuklar cerrahi yollarla onarılmaktadır.
AŞİL TENDON KOPMASI
Asil tendonu 'gastroknemius ve soleus' adı verilen baldır kaslarını 'kalka-neus' dediğimiz topuk kemiğine bağlayan vücudumuzun en kalın ve dayanıklı kirişidir. Baldır kaslarının kasılarak kısalması sonucunda Asil tendonu topuğu yukarı çekerek ayak ucunun öne doğru hareketini sağlar.Diğer bir deyişle, parmak ucuna yükselme, sıçrama ve koşma gibi eylemler ancak sağlam bir Asil tendonu varlığında mümkün olabilmektedir.
Bu kalın ve sağlam tendonun yırtılmasına bir çok sebeb neden olur. Sistemik hastalığının
olup olmadığı araştırılır. Uzun süre streoıd , konnektif doku hastalığı olup olmadığı sorulur.
Çoğunlukla uzun süre devam eden tendinit durumlarında ve aşırı yüklenmelerde görülür.
Hafta sonu sporcularında da, düzenli egzersiz yapmıyanlarda ve uygun ısınma , germe
yapmayanlarda sık görülür.
Profesyonel olarak, çabuk hızlanma ve atlama tipi sporlarda yani basketbol, tenis ve
voleybol da sık görülür.
Tam olarak ısınma ve gerilmesi yapılmamış tendona ,aşırı yük binmesi tendinite yol açar.
Kopmaların oluşmasında sık tekrarlanan durma ve koşma yada öne ve arkaya yer
Değiştirme hareketleri mevcuttur.
Aşil tendon kopmalarının çoğu ileri yaşlarda görülür, ancak genç sporcularda da sık olarak
tendinitis görülmektedir. Karekteristik olarak tendon kemiğe yapıştığı yerden belirli mesafe
yukarda yırtılır ve bu bölge kan akımının en az olduğu bölgedir. Yaşlanma ve bu bölgede kan
akımının az olması arasında direkt bir ilişki mevcuttur.
Sporcu bacağın arkasına tekme yada bir şey atıldığını hisseder. Bazen bir ses duyduğunu
ifade eder. Şişlik ve ağrı olur. Ayakta kuvvet kaybı vardır. Eli ile dokunduğunda tendon
bölgesinde bir boşluk hissedilir. Yüzü koyun yatarak ayağın itmesi ile gerçekleştirilen
Thompson testi positifdir. Diğer tüm yumuşak doku yaralanmalarında olduğu gibi bandaj sarılması, bölgenin kalp hizasından yukarı kaldırılarak dinlenmeye alınması ve aralıklı soğuk uygulanması yeterli bir ilk yardım sağlayacaktır. Tanıyı kesinleştirmek için ultraso-nografi ve manyetik rezonanslı görüntüleme (MR) gibi radyolojik teşhis yöntemlerinden yaralanmak mümkündür.
Genç sporcularda yapılacak cerrahi müdahale sonrası iyileşme ve spora dönüş en kısa
zamanda olur. Yırtık iki uç karşılıklı olarak dikilir. Ayak bilek aşağı sarkık alçı uygulanır.
Yaşlılarda ve tam olmayan yırtıklarda alçı ile tedavi uygulanır. Bu arada son yıllarda
Artroskopi olarak tamir yapılmakta ve başarılı sonuçlar yayınlanmaya başlamıştır.
6-12 haftalık bir iyileşme dönemi sonrası fizik tedavi uygulanmalıdır. İyi ve tam bir
iyileşme olmadan spora dönüş, tekrar kopmalara neden olabilir.
Cerrahi tedavinin yaralanmadan hemen sonra ilk birkaç gün içerisinde yapılması durumunda sonuçların daha başarılı olması ve iyileşme sürecinin daha kısa olması aksine gecikmiş tedavilerde cerrahi tedavide zorluklar ve spora dönüş sürecinde uzamalar söz konusu olabilmektedir.
KORUNMA
Asil tendon bölgesindeki ağrılar bir uyarı olarak değerlendirilmeli ve mevcut sorun tamamen tedavi edilmeden spora dönülmemelidir. Ehil olmayan kişilerce uygulanan ve çoğu kez bölgesel enjeksiyonlar biçimindeki tedaviler tendon yaralanmalarında önemli bir neden olduğu akılda tutulmalıdır.
Sportif aktivite öncesi ve sonrası uygulanan ısınma, soğuma ve germe egzersizleri hem bölgesel kan dolaşımını arttırması hem esnekliğin geliştirilerek korunması açısından son derece etkili korunma yöntemidir.
Koordinasyon bozukluğu ve refleks zayıflığına yol açan bir takım ilaçlar veya alkol benzeri maddeler vücuttan tamamen atılmadan sportif aktivite yapılmamalı ve aynı nedenle yaralanma riskini yükselten yorgunluk uykusuzluk durumlarında yeterli dinlenme süreci geçirmeden spor yapılmamalıdır.
Tüm bu önlemlere rağmen oluşabilen yaralanma durumlarında doğru ve yeterli ilk yardım ve zamanında uygulanan tanı ve tedaviler sayesinde oluşabilecek hasarı en aza indirmek ve en kısa sürede kortlara dönmek mümkün olabilecektir.
Yanık yaralanmaları yaşamı tehdit edebilen yaralanmalar olup, ciddi engelliliğe neden olabilmesi yönünden önemlidir. Akut bakım tedavilerindeki ilerlemeler ve modern yanık tedavi ünitelerinin kurulması sayesinde son yıllarda mortalitede azalma sağlanmıştır. Bu gelişmeler nedeniyle geniş kapsamlı bir yanık rehabilitasyonu programına daha çok önem verilmelidir. Yanık rehabilitasyonu hastanın hastaneye kabul edildiği günden başlayarak aylarca bazen yıllarca devam eden bir süreçtir. ‘Yanık rehabilitasyonu’ terimi tedavinin fiziksel, psikolojik ve sosyal yönlerini birleştirir. Yanıklar tedavi edilmediğinde hastada ciddi deformitelere yol açan kontraktürlere ve bunun sonucu olarak ciddi sakatlığa yol açabilmektedir. Yanık rehabilitasyonunun amacı; gelişebilecek komplikasyonları önlemek, eklem kontraktür ve deformitelerini minimale indirmek, hareket kabiliyetini arttırmak, hipertrofik skarlaşmayı kontrol etmek, mümkün olan en iyi fonksiyonel kapasiteye ulaşmak, hastanın mesleki ve rekreasyonel faaliyetlerini yeniden kazanmasını sağlamaktır. (Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2011; 9 Özel Sayı: 70-7)
