Hücre zarından madde gecisinde kücük ve büyük moleküller farklı sekillerde tasınır.
Kücük moleküllerin tasınmasını inceleyelim.
1)PASİF TAŞIMA
ATP kullanılmadan moleküller çok yoğun ortamda az yoğun ortama gecer.
a)Difüzyon
-Moleküllerin az yoğun lrtamdan cok yoğun ortama secici gecirgen bir zar aracılığıyla gecmesidir.
-İki ortamın yoğunluğu eşit oluncaya kadar devam eder.
-Molekül büyüklüğü artarsa difüzyon hızı azalır.
-Ortam sıcaklığı,yoğunluk farkı,yüzey alan artarsa difüzyon hızı artar.
#Kolaylastırılmıs difüzyon:Moleküller tasıyıcü protein aracılığıyla gecer.
b)Osmoz
-Suyun difüzyonudur.
×İzotonik çözelti:Çözelti yoğunluğu hücre yoğunluğuna eşittir.Su giris çıkışı olmaz.
×Hipertonik cözelti:Çözelti yoğunluğu hücre yoğunluğundan fazladır.Hücreden ortama su çıkışı olur.
×Hipotonik çözelti:Çözelti yoğunluğu hücre yoğunluğundan azdır.Ortamdan hücreye su girişi olur.
#Plazmoliz:Hücrenin hipertonik ortama koyularak su kaybetmesine ve büzülmesine denir.
#Deplazmoliz:Plazmolize uğrayan hücrenin hipotonik ortama koyularak eski haline gelmesine denir.
#Hemoliz:Hücre uzun süre au içerisinde bekletilirse turgor basıncı artar ve patlar.Bu olay sadece hayvan hücrelerinde görülür.
#Turgor basıncı:Hücredeki suyun hücre içine yaptığı basınçtır.Bitkide stomaların açılıp kapanmasında, böcekçil bitkilerin nasti hareketinden,otsu bitkilerin dik durmasından sorumludur.
#Ozmotik basınç:Hücre içindeki çözünmüş maddelerin su ihtiyacıdır.
2)AKTİF TAŞIMA
ATP harcanarak molekülün az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçişidir.Taşıyıcı proteinler kullanılır.
Büyük moleküllerin tasınması ise endositoz ve ekzositoz olarak ikiye ayrılır.
1)Endositoz~Büyük moleküllerin hücre zarından kofullar yardımıyla gecmesidir.
-Fagasitoz:Katı moleküllerin hücre icine alınmasıdır.Besin kofulu olusur.
-Pinositoz:Sıvı moleküllerin hücre icine alınmasıdır.Pinositoz cebi oluşur.
2)Ekzositoz~
Büyük moleküllerin hücre dışına atılmasıdır.ATP kullanılır.Yüzey alanı genişler.
