Yapım ekleri
İsim ya da fiil kök veya gövdelerine gelerek onlardan başka isim ya da fiil türeten eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını da türünü de değiştirir. Her zaman çekim eklerinden önce gelir. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ya da gövde denir. Eğer sözcük yapım eki almışsa basit yapılıdır sözcük çekim eki olsa da basittir.
İsimden isim yapan yapım ekleri (İİYE)
lık: kömür—lük, göz—lük , kulak—lık …
lı: Şehir—li , para—lı , ağaç—lı , baş—lı …
sız: su—suz, para—sız, ev—siz,
cü: göz—cü, sanat—çı, yol—cu, simit—çi,
ce: Türk—çe İngiliz—ce
daş: Çağ—daş, arka—daş, yol—daş
üncü: üç—üncü beş—inci
msı: acı—msı ekşi—msi
cil: et—cil ben—cil insan—cıl
şın: sarı—şın
sal: kum—sal kadın—sal
ıt: yaş—ıt
cağız: kız—cağız çocuk—cağız
cık: az-ı-cık küçük—cük
tı: hırıl—tı cıvıl—tı
İsimden fiil yapan yapım ekleri (İFYE)
la: su-la, taş-la, uğur-la
al: çok-al, az-al, dar-al
l: doğru-l, sivri-l
a: kan-a, yaş-a, tür-e, boş-a
ar: yaş-ar, mor-ar, sarı-ar
da: fısıl-da, horul-dagürül-de
at: yön-et, göz-et
ık: geç-ik, bir-ik
ımsa: az-ımsa, benim-se,küçü(k)-mse
kır: fış—kır, hay—kır
an: ev—len, rahat—la
laş: şaka—laş, der—leş, çocuk—laş
sa: su—sa, garip—se, önem—se
Fiilden isim yapan yapım ekleri (FİYE)
Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim yapan eklere denir:
ca: düşün—ce, eğlen—ce
ocak—ecek: giyecek, yok—ocak, aç—ocak
ak: yat—ak, kaç—ak, dur—ak,
ga: böl—ge, bil—ge, süpür—ge,
gan: çalış—kan, unut—kan, kay—gan
gı: sev—gi, çal—gı, as—kı
gıç: bil—giç, dal—gıç, başlan—gıç
gın: yor—gun, bil—gin, bez—gin, bit—gin
ı,i: yaz—ı, öl—ü, yap—ı, çat—ı, kok—u, doğ—u
ıcı—ici: yap—ıcı, gör—ücü, al—ıcı, sat—ıcı,
ık—ik: kes—ik, aç—ık, göç—ük,
ım—im: say—ım, seç—im, öl—üm, ölç—üm
ın—in: yığ—ın, ak—ın, tüt—ün, ek—in,
nç: gül—ünç, sev—inç
ıntı: kes—inti, çık—ıntı, dök—üntü,
ır-er: gel—ir, gid—er, ok—ur,
ış: otur—uş, yürü—y-üş,
ıt: geç—it, yak—ıt, ölç—üt,
ma: gülmeyi severim , konuşmayı bil.
mak: gelmek, gitmek
tı: belir—ti, kızar—tı,
