Cevap :
e
zararlý etkiler yaratmak amacýyla kullanýlan
bakteri, virüs vb. bulaþýcý ajanlardýr. Bu taným
genellikle biyolojik olarak elde edilen toksinleri
ve zehirleri de kapsayacak biçimde geniþletilir.
Biyolojik savaþ araçlarý, yaþayan
mikroorganizmalarý (bakteri, protozoa,
riketsia, virüs ve mantar) içerdiði gibi bitkiler
ve hayvanlar tarafýndan üretilen toksinleri
(kimyasallar) de kapsar. Bazý yazarlar toksinleri
kimyasal olarak kabul ederken, çoðunluðu
1972 Biyolojik Silahlar Konvansiyonu’nda
(Convention on the Prohibition of the
Development, Production and Stockilling of
Bacteriological (Biological) and Toxin Weapons
on Their Destruction) da belirtildiði gibi
biyolojik ajan olarak kabul etmektedir.
Silah olarak kullanýlabilecek biyolojik
ajanlar þu biçimde sýralanabilir;
Bakteriler: Küçük-serbest yaþayan
organizmalar olup çoðunluðu katý ya da sývý
kültür ortamýnda üretilebilirler. Bu
organizmalar stoplazma, hücre zarý ve nükleer
materyaller içeren bir yapýya sahiptir. Basit
bölünme ile ürerler. Oluþturduklarý hastalýklar
genellikle özgün antibiyotik tedavilerine yanýt
verirler.
Virüsler: Ýçlerinde çoðalabilecekleri canlý
organizmalara gereksinim duyan
organizmalardýr. Bundan dolayý da enfeksiyoz
etkileri büyük oranda konak hücrelere
baðýmlýdýr. Virüsler genellikle antibiyotik
tedavilere yanýt vermeyen fakat antiviral
bileþimlerin bir kýsmýna ve sýnýrlý kullanýma
uygun preparatlara yanýt veren hastalýklara
neden olurlar.
Riketsialar: Hem bakterilerin hem de
virüslerin genel karakterlerini taþýyan
mikroorganizmalardýr. Bakteriler gibi metabolik
enzimler ve hücre zarýndan oluþurlar ve
oksijen kullanýrlar ve geniþ çaplý antibiyotiklere
karþý duyarlýdýrlar. Yaþayan hücreler içinde
üremelerinden dolayý da virüsleri andýrýrlar.
Klamidya: Kendi enerji kaynaklarýný
üretemediklerinden zorunlu hücre içi
parazitlerdir. Bakteriler gibi geniþ spekturumlu
antibiyotiklere yanýt verirler. Çoðalmak için
virüsler gibi yaþayan hücrelere gereksinim
duyarlar.
Mantarlar: Fotosentez yapamayan,
anaerobik büyüme yeteneðine sahip ve
çürüyen bitkisel olgulardan besin
gereksinimlerini karþýlayan ilkel bitkilerdir.
Toksinler: Yaþayan bitkiler, hayvanlar ya da
mikroorganizmalardan elde edilen ya da
üretilen zehirli maddelerdir. Bazý toksinler kimi
kimyasallara da dönüþtürülebilirler.
Toksinlere özel antiserum ve seçilmiþ
farmakolojik ajanlarla karþý konulabilir.
Literatürde çok sayýda biyolojik savaþ ajaný
belirtilmektedirler (Tablo 1). Bu ajanlarýn
bazýlarý ölümcüldürler, diðerleri genellikle
kapasite düþürücü olarak kullanýlýrlar.
Literatürde klasik tedavi yöntemlerinin etki
edemediði ya da belli etnik gruplar üzerinde
kullanýlabilen genetik mühendisliði ürünü
ajanlardan söz edilmektedir.
Biyolojik ajanlarýn silah olarak kullaným
potansiyelini de etkileyen bazý özellikleri;
enfektivite, virülans, toksisite, patojenite ve
stabilitedir. Biyolojik ajanlar, uygun çevre
Biyolojik Silahlar: Etkileri, Korunma Yöntemleri
Dr. Ý. Hamit Hancý*, Dr. Çaðlar Özdemir**,
Arif Bozbýyýk***, Ayþim Tuð****
* Prof.; Ankara Ü. Týp Fakültesi Adli Týp AD, Ankara
** Asist.; Ankara Ü. Týp Fakültesi Adli Týp AD, Ankara
*** Yüksek Lisans Öðrencisi; Ankara Ü. Týp Fakültesi Adli Týp AD, Ankara
**** Adli Biyolog; Ankara Ü. Týp Fakültesi Adli Týp AD, Ankara
Bacillus Anthraksis (Þarbon Etkeni)
Botulinum Toksinleri (Konserve Zehiri)
Brucella Species (Brucelloz "Malta Hummasý" Etkeni)
Vibrio Cholera (Kolera Etkeni)
Clostridium Perfirenges (Gazlý Gangren Etkeni)
Salmonella Typhi (Tifo Etkeni)
Psoudomanas Psoudomallei (Melioidozis hastalýðý Etkeni)
Psoudomanas Mallei (Ruam hastalýðý Etkeni)
Yersinia Pestis (Veba Etkeni)
Francisella tularensis (Tularemi Etkeni)
Coxiella Burnetti (Q Ateþi Etkeni)
Smallpox Virüs (Çiçek Hastalýðý Etkeni)
Congo-Crimean Hemorajik Ateþi Virüsü
Ebola Virüsü
Stafilokoksik Enterotoksin B
Rift Valley Ateþi Virüsü
Trichothecene Mycotoxins
Venezüella At Ensefaliti
Kriptokokoz
Kokoidomikozlar
Plazmodium vivax (Sýtma Etkeni)
Risin (Keneotundan elde edilir)
Saxitoksin (predominant olarak doðada deniz dinoflajellilerince