Cevap :
Bir duyguyu, düşünceyi, isteği, olayı ya da yargıyı anlatmak için kurulan sözcük dizisine cümle (tümce) denir.
Cümle, bir yargıyı ya da isteği eksiksiz biçimde ortaya koyar.
"Kuşların bakışından büyülenip
Dalmışım akşamın alacasına."
Bu iki dize, bir durumu, bir yargıyı bildirmektedir; bir cümle oluşturmuştur.
Daha önce de belirtildiği gibi cümlenin en önemli -olmazsa olmaz- öğesi yüklemdir; yüklem olmadan cümle olmaz.
Türkçede cümleler, yükleme göre biçim alır, türlere ayrılır.
Cümle çeşitlerinden söz edildiğinde hemen cümlenin yüklemine bakılmalı, yüklem bulunmalıdır.
Yüklemin ne olduğunu yeniden anlatmak çok gereksiz olur. Hâlâ yüklem öğrenilmediyse bu konulara bakmaya ne gerek var?
Otuz iki dişten çıkan, otuz iki mahalleye yayılır.
Yukarıdaki atasözünün (cümlenin) yüklemi "yayılır" fiilidir.
Bu cümlenin yüklemi bulununca, bu atasözü ile ilgili şunlar ilk anda söylenebilir:
"Kurallı (düz) cümle - fiil (eylem) cümlesi - olumlu cümle"
Türkçede cümleler dört ayrı yönden çeşitlere ayrılır, grup-landırılır:
A) Yüklemlerine Göre Cümleler
B) Öğelerin Dizilişine Göre Cümleler
C) Anlamlarına Göre Cümleler
D) Yapı Bakımından Cümleler
A) YÜKLEMLERİNE GÖRE CÜMLELER
Yüklemlerine göre cümleler; yüklemin türüne, yüklemin hangi tür sözcük olduğuna göre gruplandırılır. Yüklemlerine göre iki çeşit cümle vardır:
I. Fiil (eylem) Cümlesi: Yüklemi çekimli fiil olan cümledir. Çekimli fiilin ne olduğunu bir kez daha hatırlayalım: Çekimli fiil, kip eki (haber ya da dilek kipleri) ve kişi eki almış olan fiildir.
Aşağıdaki cümlelerde yüklemler çekimli fiildir:
"Hedefe yaklaştıkça zorluklar artacaktır." "Eline diken batmadan gül toplayamazsın." "Sabırlı adam, bir iğne ile kuyu kazar." "Yavaş ve sabırla çalışma, güzel işler üretir." "Yüzeyde hazine bulamazsınız." "Okyanusu suya bakarak aşamazsın."Çekimli fiil tek kip eki alabileceği gibi, iki farklı kip eki de alabilir; yani bileşik çekimli fiil olabilir:
Aşağıdaki dizelerde, çekimli fiil durumunda olan yüklemler vardır:
"Sihrinle hayalimden ayın nakşı silindi
Her hissime bir taze çocuk safveti sindi."
"Saadet benziyor boş bir seraba,
Düşüyor her seven gönül azaba,
Gelmiyor çekilen dertler hesaba
Diyorum, sebep ne bu ıstıraba?"
(Orhan Seyfi ORHON)
"Baktıkça yüzünüze aksiniz vurdu bana
Neşe dolu gözlerim büründü bir dumana."
"Yıllarca gurbette çektiği çile,
Canlanır yeniden gelerek dile."
"Bütün mevsimlerin üstüne,
Geriliyor bembeyaz bir kanat."
