Cevap :
ÜRKİYE'DE NÜFUS DAĞILIŞI VE BUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Nüfusun Alansal Dağılışı
Türkiye'de nüfusun alansal dağılışına bakıldığında ilk dikkati çeken özellik dağılımın
tekdüze (monoton) olmadığıdır.
Konu coğrafi bölgeler yönünden de alınırsa, en yüksek nüfus yoğunluğu değerlerine
Karadeniz bölgesinin doğu bölümünde ve kıyı şeridinde rastlanır. Ilıman bir iklimin görüldüğü
bu kesimin hemen gerisinde yükselen kıyıya paralel dağlık alan nüfus
yönünden oldukça boştur. Karadeniz kıyılarında doğudan batıya doğru ilerlerken
Orta Karadeniz bölümünde dağların alçalması ve kıyıdan uzaklaşması nedeni
ile yoğun kuşağın iç kesimlere doğru genişlediğini söyleyebiliriz. Burada Bafra ve
Çarşamba ovaları ile Yeşilırmak ve Kelkit vadileri yoğun nüfuslanmıştır. Ulaşım
imkanlarının yeterince geliştirilemediği Batı Karadeniz bölümünde Zonguldak ve
Ereğli çevresi ile içte Bolu ve Düzce ovalarında yoğun nüfustan bahsedilebilir.
Gerek çok uygun coğrafi özellikleri, gerekse beşeri faktörlerin etkisi ile Marmara
bölgesi, ülkemizin en yoğun nüfuslanmış kesimidir. Nitekim bölge içinde kuzeyde
Karadeniz'e bakan Yıldız Dağları bölümü ve Biga yarımadası dışında hemen her yörede
nüfus yoğunluğu yüksek düzeydedir. Ege bölgesinde tarımsal verimin yüksek olduğu
Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Bakırçay çöküntü ovaları
(graben) ve İzmir civarı Türkiye nüfus yoğunluğu ortalamasının çok üstünde nüfuslanmış
yerlerdir. Buna karşılık depresyonları birbirinden ayıran kırık dağları (horst) ve İçbatı Anadolu
bölümünde yükselen dağ kütleleri çoğu yerde hemen hiç nüfuslanmamıştır.
Akdeniz bölgesi içinde Çukurova ile Antalya ve Hatay ovaları başlıca nüfus yoğunluk
bölgeleri olarak dikkati çekerler. Oysa Teke ve Taşeli platoları ile Torosların geniş
dağlık sahaları sadece geçici yerleşilerek, yer yer mevsimlik olarak nüfuslanır.
Doğu Anadolu'da nüfus genel olarak seyrek olmakla birlikte Iğdır, Erzurum, Erzincan,
Malatya ve Elazığ depresyon ovaları yoğun nüfuslu adalar halindedir. Yüksek
platolar ve dağ kütleleri ile Hakkari bölümünün hemen tamamı (Yüksekova dışında)
bomboş denilecek kadar az nüfuslanmıştır.
Geniş alanlarda düşük nüfus yoğunluğu ile karakterize olan bölgemiz ise İç Anadolu'dur.
Diğer bölgelerden farklı olarak burada vadi boyları ve depresyon tabanları
seyrek nüfusludur. Buna karşılık su kaynağı durumundaki dağların etekleri yoğun
nüfus barındırırlar. Örneğin; Kızılırmak vadisi ile Yukarı Sakarya vadisi az nüfuslanmışken,
Erciyes dağının eteğinde Kayseri, Melendiz eteğinde Niğde, Torosların
kuzey eteklerinde Konya, Karaman ve Ereğli, Sultan dağları eteğinde Alaşehir yerleşme
merkezleri mevcuttur.
Nihayet Güneydoğu Anadolu bölgemizde az yağışlı düzlükler tenha, buna karşılık
dağ etekleri ve Mardin Eşiği gibi basık sırtlar daha fazla nüfusludur. Ayrıca GAP
projesinin tamamlanmasının ardından Suriye sınırı boyunca uzanan sahanın da yoğun
bir şekilde nüfuslanacağı söylenebilir.
Türkiye Nüfusunun Coğrafi Bölgelerimize Göre Dağılımı (1990)
Bölge Nüfus (milyon) Payı (%)
Marmara 13.0 23.0
İç Anadolu 9.3 16.4
Karadeniz 8.3 14.7
Akdeniz 7.5 13.3
Ege 7.4 13.3
D.Anadolu 5.8 10.6
G.D.Anadolu 4.9 8.7
Türkiye'de Nüfusun Dağılışı
Türkiye'de, 1997 nüfus sayımına göre, km2 ye düşen ortalama nüfus yoğunluğu 81 kişidir. Ancak, ülkemizdeki coğrafi bölgeler, bölümler ve yöreler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır.
Türkiye'de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler şunlardır:
1. Fiziki Faktörler
a. İklim özellikleri: Ülkemizde nüfusun yoğun olduğu yerlerin, genelde kıyı bölgeler olmasında ılıman iklimin büyük etkisivardır. Kurak ve kışları aşırı soğuk geçen yerlerde nüfus fazla yoğun değildir.
b. Yerşekilleri: Ülkemizde yüksek ve engebeli yerlerde nüfus azdır. Doğu Anadolu Bölgesi, Taşeli platosu, Menteşe yöresi gibi yerler bunlara örnek verilebilir.
c. Toprak özellikleri: Verimli toprakların bulunduğu alanlar (Çukurova, Gediz, B. Menderes) nüfusça kalabalık iken, Tuz Gölü çevresi gibi yerlerde verimsiz topraklar bulunduğundan nüfus çok azdır.
2. Beşeri Faktörler
a. Sanayileşme: Bütün Dünya'da olduğu gibi Türkiye'de de, sanayileşmenin arttığı yerlerde nüfus yoğunluğu artmıştır. İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, Adana ve İzmir buna örnektir.
b. Tarım: Tarımın geliştiği yerler yoğun nüfusludur. Çukurova, Gediz, Bafra ve Çarşamba ovaları çevresi gibi.
c. Yeraltı kaynakları: Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç olduğundan, bu alanlarda da nüfus fazladır. Zonguldak, Soma, Elbistan buna örnektir.
d. Turizm: Ülkemizde, Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır.
e. Ulaşım: Ulaşım yolları kavşağında bulunan illerimizin nüfusu artmıştır. Eskişehir, Ankara, Kayseri, İstanbul gibi illerin gelişmesinde, ulaşım yolları üzerinde bulunmaları da etkili olmuştur.
Bir ülkenin nüfus dağılımında fiziki faktörler daha etkiliyse, o ülke sanayileşmemiştir ve daha çok ta-nm ve hayvancılıkla geçimini temin etmektedir.
Nüfus dağılımında beşeri ve ekonomik faktörler daha çok etkiliyse, o ülke sanayileşmiş ve gelişmiş ülke demektir.
Türkiye Nüfus Dağılım Haritası da;
En kalabalık yerlerin; Trabzon, Samsun, Zonguldak, istanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, İzmir, Aydın, Adana, İçel, Hatay, Ankara ve Gaziantep olduğu görülür.
En seyrek nüfuslu yerlerin; Sinop, Kastamonu, Artvin, Gümüşhane, Kırklareli, Çanakkale, Muğla, Kütahya, Burdur, Sivas, ve Doğu Anadolu'da Elazığ, Malatya dışındaki iller olduğu görülür.
