Cevap :
Vücudu bir ağ gibi saran ve içinde kan dolaşan kapalı borucuklardır. Kanın vücutta taşınmasını sağlayan boru şeklindeki yapılara kan damarı denir. Kan damarları vücudu bir ağ gibi sararak temiz kanın vücuttaki bütün hücrelere iletilmesini ve hücrelerde kirlenen kanın tekrar toplanmasını sağlar.Kan damarları farklı kalınlıktadır ve yapı ve görevlerine göreatardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlar olmak üzere üç çeşittir.
Atardamarlar :
· Kalbin karıncıklarından çıkarlar.
· Kalpten vücuda yani organlara kan taşırlar.
·
Genellikle temiz kan taşırlar. Sadece akciğer atardamarı kirli kan taşır.
· Kalbin sol karıncığından çıkan, temiz kanı vücuda taşıyan en büyük atardamar aort atardamarıdır.
· Kalbin sağ karıncığından çıkan ve kirli kanı akciğerlere taşıyan atardamar akciğer atardamarıdır.
· Atardamarların karıncıklardan çıktığı yerlerde, kalpten gönderilen kanın tekrar kalbe geri dönmesini önleyen yarım ay kapakçıkları bulunur.
· Kan akış hızının en fazla olduğu damarlardır.
· Atardamarlardaki kan, hem karıncıkların kasılmasıyla ortaya çıkan basınç etkisi hem de kendisinin kasılıp gevşemesi sayesinde taşınır. (Duvarlarında esnek teller = lifler bulunur. Bu lifler kasılıp gevşeyince damar kasılıp gevşemiş olur.)
· Atardamarların içi düzdür.
Toplardamarlar :
· Kalbin kulakçıklarına gelirler.
· Vücuttaki yani organlardaki kanı kalbe getirirler.
· Genellikle kirli kan taşırlar. Sadece akciğer toplardamarıtemiz kan taşır.
· Kalbin sağ kulakçığına gelen ve vücutta kirlenen kanı kalbe taşıyan toplardamarlar alt ve üst ana toplardamarlarıdır. (4 tane).
· Kalbin sol kulakçığına gelen akciğerlerde temizlenen kanı kalbe taşıyan toplardamar akciğer toplardamarıdır.
· Toplardamarların içinde sadece kalp yönünde açılankapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar, kanın sadece kalbe doğru akmasını sağlar, ters yöndeki hareketi önler.
· Kan akış hızı atardamarlara göre daha azdır.
· Toplardamarlardaki kan, hem kalbin emme kuvveti (kulakçıkların gevşemesiyle ortaya çıkan emme kuvveti) hem de kendisinin kasılıp gevşemesi sayesinde taşınır. (Duvarlarında esnek teller = lifler bulunur. Bu lifler kasılıp gevşeyince damar kasılıp gevşemiş olur).
· Toplardamarlar, atardamarlardan daha geniştir ve daha fazla kan taşır.
Kılcal Damarlar :
· Atardamarlarla toplardamarları birbirine bağlayan ve vücuttaki hücrelerin arasını ağ gibi saran (tek sıralı epitel hücrelerden oluşan) damarlardır.
· Atardamarlardan aldığı temiz kandaki besin ve oksijeni hücrelere verir.
· Hücrelerde oluşan karbondioksit gazı ile zararlı ve atık maddeleri alarak toplardamarlara verir.
· En ince damarlardır.
· Kan akış hızı en az olan damarlardır. (Kan akış hızı yavaş olduğu için madde alışverişi kolay olur).
· Kan ile hücreler arasında madde alışverişini sağlar.
Kan, plazma denilen ara madde ile alyuvar, akyuvar ve kan pulcuğu denilen üç çeşit hücreden oluşur.
Kan tüm vücudu dolaşan hücre dışı taşıma sıvısıdır. Ancak tüm hücrelerle temas halindedir.
Kanın görevlerini şöyle sıralayabiliriz;
1. Sindirilmiş besinleri hücrelere taşır.
2. Solunum organlarında aldığı oksijeni hücreler taşır.
3. Hücrelerden aldığı karbondioksiti solunum organlarına taşır.
4. Metabolizma artıklarını boşaltım organlarına taşır.
5. Hormonları ilgili organlar iletir.
6. Vücut ıssını düzenler.
7. Vücudun zararlı etkenlere karşı savunmasını ( bağışıklığını ) sağlar.
8. Yaralanma halinde pıhtılaşarak besin v.b. madde kaybını önler.
Plazma
Kanın yaklaşık % 55ini oluşturur. Plazmanın % 90-92 kadarısudur. % 7-8 kadarı protein ve geri kalan kısmı da glikoz, aminoasit,yağ asidi,vitamin,tuz,hormon, enzim, antikor, azotlu artık üre, oksijen ve karbondioksit gibi maddelerden oluşur.
Plazma hafif kıvamlı ( yarı akışkan) bir sıvıdır. Kan hücreleri plazma denilen bu sıvı içinde yüzer. Kan bir kaba konulur bekletirsek hücreler ve pıhtılaştırıcı maddeler kabın dip kısmına çöker. Çökmeden sonra kabın üst kısmında kalan sarımtırak sıvıserumdur.
