Zor 3 tane tam sayı işlemi söylesenize. Bunu bilen zekidir.
1.soru: 8 tane sayının aritmetik ortalaması 15’tir. Bu sayılara 21 ve 29 katılsaydı, aritmetik ortalama kaç olurdu?
Çözüm:
Bu sekiz sayının toplamı,
8 . 15 = 120’dir
2.soru: Ardışık 6 tane doğal sayının toplamı, bu sayıların en küçüğünün 7 katına eşittir. Bu sayıların en büyüğü kaçtır?
Çözüm:
Ardışık 6 doğal sayı; x, x + 1, x + 2, x + 3, x + 4, x + 5 olsun.
x + (x + 1) + … + (x + 5) = 7x
6x + 15 = 7x Þ x = 15 olur.
Bu sayıların en büyüğü
x + 5 = 15 + 5 = 20’dir.
3.soru: Rakamları 0 ve 1’den farklı olan dört basamaklı abcd sayısının rakamlarının sayı değerleri birer azaltılırsa sayı kaç azalır?
Çözüm:
(abcd) = 2376 olsun.
Bu sayının rakamlarının sayı değerleri birer azaltılırsa sayı 1265 olur.
Fark 2376 – 1265 = 1111’dir.
şaretleri farklı olan tamsayılar için çıkarma işlemi yapılır. İşaret olarak büyük sayının işareti alınır ve sayısal değer olarak da büyük sayıdan küçük sayı çıkarılır.
Örnek: 4 - 3 = + 1 = 1
Örnek: 3 - 4 = - 1
İkidan fazla sayı sözkonusu olduğunda, çıkarma işlemi şöyle yapılır:
Aynı işaretli sayılar kendi aralarında toplanır ve daha sonra da çıkarma işlemi uygulanır.
Örnek: 3 - 4 + 5 - 2 - 7 = ( 3 + 5 ) - (
İki tamsayının çarpımında şu kurallar geçerlidir:
1. İşaretler aynı ise, sonuç pozitiftir. Yani,
(+) . (+) = (+)
(-) . (-) = (+)
2. İşaretler farklı ise, sonuç negatiftir. Yani,
(-) . (+) = (-)
(+) . (-) = (-)
İki veya ikiden fazla tamsayının çarpımında genel kural:
İşareti belirleyen (-) işaretlerinin sayısıdır:
1. (-) işaretlerinin sayısı, tek sayıda ise, sonuç (-) dir.
2. (-) işaretlerinin sayısı, çift sayıda ise, sonuç (+) dır.
Örnek: 2 . (+4) = + 8 = 8
Örnek: -2 . (-4) = + 8 = 8
Örnek: -2 . (+4) = - 8
Örnek: 2 . (-4) = - 8
Örnek: 2 . (-3) . 5 . (-2) = + 60 = 60
Örnek: -2 . (-3) . (-5) = - 30
TAMSAYILARDA BÖLME İŞLEMİ
Bölme işleminde işaret kuralı, çarpma işlemiyle aynıdır. Farkı ise, sayıların bölümünün alınmasıdır. Bölme işlemi (/), ( __ ) veya (:) işaretlerinden biriyle gösterilebilir.
Örnek: 4/2 = 4 : 2 = +2 =2
Örnek: 4/-2 = 4 : -2 = -2
Örnek: -4/2 = -4 : 2 = -2
Örnek: -4/-2 = -4 : -2 = +2 = 2
UYARI: Tamsayılarla aritmetiksel işlemleri yaparken, işaret kurallarından önce işlemlerdeki öncelik sırasını da gözönüne almalıyız.
ARDIŞIK İŞARETLERLE İŞLEMLER
Ardışık işaretlerle işlem yaparken, ardışık işaretler tek işarete indirgenir. Bu indirgeme işlemini yaparken, işaretlerin çarpım kuralı uygulanır.
Örnek: -(-(-(+5))) = - 5 dir. Çünkü, negatif işaretlerin sayısı tek sayıdadır. Yani, 3 tanedir. Bu nedenle, işaret (-) olmalıdır.
Örnek: +(-(-4)) = + 4 = 4 dür. Çünkü, negatif işaretlerin sayısı çift sayıdadır. Yani, 2 tanedir. Bu nedenle, işaret (+) olmalıdır.
ÖRNEK PROBLEMLER
Örnek 1: [ 3 - ( - 5 - ( - 4))] . [ 10 - ( - 2)3] = ?
Çözüm:
= [ 3-(-5+4)] . [10-(-8)]
= [3-(-1)] . [10+8]
= [3+1] . 18
= 4 . 18
= 72
Örnek 3: x - [(5x - 4y) - (-2x + 3y)] = ?
Çözüm:
= x-[5x-4y+2x-3y] = x-(7x-7y) = x-7x+7y = -6x+7y
Örnek 5: 10 . [(12.3):-6] - (25-32)2 . 4 = ?
Çözüm:
= 10 . [(12.3):-6] - (25-32)2 . 4 = 10 . [36:-6] - (-7)2 . 4
= 10 . (-6) - 49 . 4 = -60 - 196 = -256
Örnek 8: a < b < 0 < c < d olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi daima negatiftir?
a)a.b b)c.d c)(d-a)/c d)(c-d)/a e)(d-c)/(b-a)
Çözüm:
a) a ve b negatif olduğundan, a.b = (-).(-) = + olur.
b) c ve d pozitif olduğundan, c.d = (+).(+) = + olur.
c) d pozitif, a negatif ve c pozitif olduğundan, (d-a) = (+) - (-) = (+) + (+) = (+) olur. Dolayısıyla, (d-a)/c = (+)/(+) = (+) olur.
d) c ve d, c < d olacak şekilde pozitif sayılar olduğundan, (c-d) = (+) - (+) = (-) olur. Dolayısıyla, (c-d)/a = (-)/(-) = (+) olur.
e) d > c olduğundan, (d-c) = (+) - (+) = (+) dir. b > a olduğundan, (b-a) = (-) - (-) = (-) + (+) = (-) olur. Dolayısıyla, (d-c)/(b-a) = (+)/(-) = (-) olur.
Bu nedenle, cevap (e) şıkkı olmalıdır.
Örnek 9: a, b, c tamsayılar olmak üzere, a.b = -5, b.c = -6 ve a.b.c < 0 ise,
2a -7b -c = ?
Çözüm:
a.b = -5 ve b.c = -6 olduğuna göre, b nin mutlaka -1 olması gerekir. Bu takdirde,
a = 5 ve c= 6 olur ve a.b.c < 0 şartını da sağlar. Dolayısıyla,
2a-7b-c = 2.5-7.(-1)-6 = 10+7-6 = 17-6 = 11 olur.
Örnek 10: x < y < 0 < z ise, aşağıdakilerden hangisi daima negatiftir ?
a) y-x b) z-x c) z-y d) (x-y)2 e) x+y-z
Çözüm:
a) y = -1 ve x = -2 olsun. y-x = -1-(-2) = -1+2 = +1 = 1 olur. Yani, pozitiftir.
b) z = 1 ve x = -2 olsun. z-x = 1-(-2) = 1+2 = 3 olur. Yani, pozitiftir.
c) z = 1 ve y = -2 olsun. z-y = 1-(-2) = 1+2 = 3 olur. Yani, pozitiftir.
d) (x - y)2 ifadesi daima pozitiftir. Çünkü, üssü çifttir.
e) x = -2, y = -1 ve z = 1 olsun. x+y-z = -2+(-1)-1 = -2-1-1 = -4 olur. Daima negatif olur.
Dolayısıyla, doğru seçenek (e) şıkkıdır.
Yorum Yaz
4 + 2 + 7) = 8 - 13 = - 5