Cevap :
imyasal denklemler, kimyasal değişmeleri simgelerle göstermenin ötesinde anlamlar içeren eşitliklerdir. Önce kimyasal denklemlerin yazımına ve eşitlenmesine ilişkin temellere göz atalım.
Kimyasal denklemlerin yazılmasında bazı kurallar izlenir.
1. Kimyasal denklemler, bir yandan tepkimeye giren maddeler karşı tarafta da ürünler, araya bir ok konularak yazılır:
tepkimeye girenler (tepkenler) ===> ürünler
2. Çok kere tepkenlerdeki ve ürünlerdeki maddelerin tepkime koşullarındaki fiziksel halleri, önlerindeki parantez içinde belirtilir: katılar, (k); sıvılar, (s); gazlar, (g) ve sulu çözeltideki maddeler (aq) ile gösterilir. Örneğin demir metali ile hidroklorik asitin tepkimesi sonucunda demir klorür çözeltisi oluşur vöe hidrojen gazı açığa çıkar. Bu tepkimenin denklemi aşağıdaki gibi yazılır:
Fe (k) + 2HCl(aq) ===> FeCl2(aq) + H2(g)
3. Tepkime denklemleri, “kimyasal değişmelerde kütlenin korunumu”nun uygulamasıdır. Kimyasal değişmelerde atomların sayısı ve türü korunur.
4. Tepkimeler denkleştirilirken ilke olarak bileşiklerin başına (kat sayşı olarak) kesirli sayı getirilmez; ama elementlerin kat sayısı kesirli olabilir:
CO (g) + ½ O2 (g) ===> CO2 (g)
5. Tepkimeler denkleştirilerken öncelikle H ve O dışındaki element atomlarının eşitlemesi yapılır. Sonra H ve O atomları eşitlenir.
NH3(g) + O2(g) ===> NO2(g) + H2O(g)
Bu tepkimede öncelikle N atomlarının eşitliği sağlanmalıdır. Bileşiklerin başına kesirli sayı getirmemek için NH3 ün kat sayısı 2 olmalıdır.
2NH3(g) + O2(g) ===> 2NO2(g) + H2O(g)
Sonra H ve sonunda da O eşitliği sağlanırsa
2NH3(g) + 7/2O2(g) ===> 2NO2(g) + 3H2O(g)
sonucu elde edilir.
Kimyasal tepkimeler, yanma, yer değiştirme, çökelme, nötürleşme gibi adlarla belirtilebilir. Biz burada tepkimeleri üç ana grubta inceleyeceğiz:
2 Tepkime Türleri
1. İndirgenme-Yükseltgenme (Redoks) Tepkimeleri
Bu tepkimelerde elektron alış verişi sonucu atomların değerlikleri değişir. Yanma tepkimeleri, elementlerinden oluşum ve elementlerine ayrışma tepkimeleri, tek yer değiştirme tepkimeleri, aynı zamanda redoks tepkimesidir.
CH4(g) + 2O2(g) ===> CO2(g) + 2H2O(g)
Tepkimesi, metanın yanma tepkimesidir. Bu tepkimede O2 nin değerliği sıfır, metandaki karbonun -4, hidrojenin +1’dir. Tepkime sonunda CO2 deki karbonun değerliği +4, CO2 ve H2O’daki oksijenin değerliği, -2 dir. Kısacası tepkimede metan karbonu yükseltgenmiş (electron vermiş), oksjien ise indirgenmiştir (elektron almış).
N2(g) + 3H2(g) ===> 2NH3(g)
Tepkimesi, amonyak bileşiğinin elementlerinden oluşumunu;
2H2O(s) ===>2H2(g) + O2(g)
tepkimesi, suyun elementlerine ayrışmasını gösteren tepkimelerdir ve bu tepkimelerde de atomların değerlikleri değişmektedir.
Zn (k) + CuSO4 (aq) ===> ZnSO4(aq) + Cu(k)
Tepkimesi tek yer değiştirmeye örnektir (Asit-baz tepkimeleri ve çökelme tepkimeleri ise çift yer değiştirmeye örnek oluşturur).
1 Kimyasal Denklemlerin Yazılması ve Eşitlenmesi
Kimyasal denklemler, kimyasal değişmeleri simgelerle göstermenin ötesinde anlamlar içeren eşitliklerdir. Önce kimyasal denklemlerin yazımına ve eşitlenmesine ilişkin temellere göz atalım.
Kimyasal denklemlerin yazılmasında bazı kurallar izlenir.
1. Kimyasal denklemler, bir yandan tepkimeye giren maddeler karşı tarafta da ürünler, araya bir ok konularak yazılır:
tepkimeye girenler (tepkenler) ===> ürünler
2. Çok kere tepkenlerdeki ve ürünlerdeki maddelerin tepkime koşullarındaki fiziksel halleri, önlerindeki parantez içinde belirtilir: katılar, (k); sıvılar, (s); gazlar, (g) ve sulu çözeltideki maddeler (aq) ile gösterilir. Örneğin demir metali ile hidroklorik asitin tepkimesi sonucunda demir klorür çözeltisi oluşur vöe hidrojen gazı açığa çıkar. Bu tepkimenin denklemi aşağıdaki gibi yazılır:
Fe (k) + 2HCl(aq) ===> FeCl2(aq) + H2(g)
3. Tepkime denklemleri, “kimyasal değişmelerde kütlenin korunumu”nun uygulamasıdır. Kimyasal değişmelerde atomların sayısı ve türü korunur.
4. Tepkimeler denkleştirilirken ilke olarak bileşiklerin başına (kat sayşı olarak) kesirli sayı getirilmez; ama elementlerin kat sayısı kesirli olabilir:
CO (g) + ½ O2 (g) ===> CO2 (g)
5. Tepkimeler denkleştirilerken öncelikle H ve O dışındaki element atomlarının eşitlemesi yapılır. Sonra H ve O atomları eşitlenir.
NH3(g) + O2(g) ===> NO2(g) + H2O(g)
Bu tepkimede öncelikle N atomlarının eşitliği sağlanmalıdır. Bileşiklerin başına kesirli sayı getirmemek için NH3 ün kat sayısı 2 olmalıdır.
2NH3(g) + O2(g) ===> 2NO2(g) + H2O(g)
Sonra H ve sonunda da O eşitliği sağlanırsa
2NH3(g) + 7/2O2(g) ===> 2NO2(g) + 3H2O(g)
sonucu elde edilir.
