İsim Tamlaması Nedir?
Bir ismin başka bir isim veya isimler tarafından tamlanmasına isim tamlaması denir.
İsim tamlamalarında iki öge vardır:
1-Tamlanan: Asıl anlatılmak istenen varlıktır. Asıl öge tamlanandır.
2-Tamlayan: Asıl ögeyi tamlayan yardımcı ögedir.
İism tamlaması 4 türden oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla şunlardır:
1. Takısız İsim Tamlaması
2. Belirtisiz İsim Tamlaması
3. Belirtili İsim Tamlaması
4. Zincirleme İsim Tamlaması
İsim tamlama türleri arasında “Takısız isim Tamlaması”na da yer verilmiştir. Ancak son yıllarda bu tamlama biçimi tartışılır hale gelmiştir. Çünkü tamlayan kelimenin isim olmaktan ziyade, tamlanan kelimenin yapısından bahsettiğinden dolayı listeye alınmamaktadır. Örneklerden de daha iyi anlaşılacaktır.
1-Takısız İsim Tamlaması: Tamlayanın ve tamlanının ek almadığı tamlama biçimidir.
Takısız İsim Tamlaması Örnekleri:
Altın kolye,
Gümüş yüzük
Plastik bidon,
Tanta kaşık
Cam vazo,
Yün kazak gibi.
Örneklernden de anlaşılacağı gibi tamlayan kelime tamlananın neden yapıldığından bahsetmektedir.
Demir kapı derken kapının neden yapıldığını demir kelimesi belirtmektedir.
2-Belirtisiz İsim Tamlaması: Tamlayanı ek almayan, tamlananı ek alan tamlama biçimidir.
Belirtisiz İism Tamlaması Örnekleri:
Okul yol-u,
Öğretmen çeket-i,
Baba ocağ-ı,
para üst-ü
pazar çanta-s-ı (ünlüyle biten kelimeler kaynaştırma -s ünsüzünü alırlar)
Öğrenci çanta-s-ı gibi.
3-Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayanı ve tamlananı ek alan tamlama türüdür.
Belirtili İsim Tamlaması Örnekleri:
Köy-ün orman-ı,
Ağac-ın dal-ı,
Defter-in fiyat-ı,
Ali’-n-in çanta-s-ı, (her iki kelime de kaynaştırma ünsüzü almıştır.)
Bina-n-ın çatı-s-ı,
Dünya-n-ın orta-s-ı gibi.
