Millî Mücadele yıllarında vatanın savunulması ve kurtarılması şeklinde sadece siyasî bir gaye olarak ele alınan milliyetçilik, Millî Mücadelenin gerçekleşmesinden sonra anlamı genişleyerek siyasî, kültürel ve ekonomik olmak üzere bütün hayat ve faaliyetlerin hepsini ifade eden bir gaye halini almıştır. 58
Cumhuriyetin ilk yıllarındaki milliyetçilik anlayışı teorik olarak meşrutiyet milliyetçiliğinden beslenmesine rağmen, uygulamada farklılık arz etmektedir. Kemal Karpat; Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemleri milliyetçilik anlayışı arasındaki farkın değerlendirmesini şu şekilde yapmaktadır.
“... Milliyetçilerin büyük bir kısmı, Osmanlı imparatorluğunun millî bir kültür yaratamamasının ve dolayısıyla millî bir devlet haline gelememesinin, yeni zamanların şartlarına uyamamasının başlıca sebebini islâmiyet’te buluyorlardı. Gerek bu yeni milliyetçilik, gerekse amaç edindiği devrin milliyetçilik doktrini, sistematik olarak ilk işlemiş olan, Ziya Gökalp’in görüşlerinden az çok ayrılıyordu. Ziya Gökalp’in dine, tarihe ve geleneksel topluma dayandırdığı milliyetçiliğin yerine akılcı ve son derece lâik bir milliyetçilik almıştı. Gökalp’in lâikçiliği, aslında Müslümanlığı Türk hayat tarzına uydurmak ve dinî müesseseleri halifelik de dahil olmak üzere bu bakımdan yorumlamak amacını güdüyordu. Oysa şimdi din devletten tamamıyla ayrılmış ve devlet üstün bir duruma girmiştir. Gökalp’in batıdan yalnız teknolojiyi almaya inhisar eden garplılaşma fikrî genişletilerek batı, maddî ve kültürel her türlü yenileşmenin biricik kaynağı olarak kabul edilmişti...” 59
SONUÇ
Cumhuriyetin bu ilk yıllarındaki milliyetçilik anlayışı ve Atatürk’ün milliyetçilik uygulamaları üzerinde çalışmalarda bulunan çeşitli araştırmacılar, bu anlayışın temel özelliklerini şu şekilde belirtmektedirler:
a. Millî birlik ve bütünlüğe büyük önem verir.
b. Sınıf kavgasına karşıdır,
c. Gerçekçidir ve vatan kavramına dayanır,
d. Saldırgan değil barışçıdır,
e. Irkçılığa karşıdır,
f. Milliyetçiliği reddeden akımlara karşıdır,
g. Lâiklik ilkesi ile bağlantılıdır,
h. Millet egemenliği ilkesiyle bağlantılı ve demokrasiye yöneliktir.
Kaynak: http://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/333021-balkanlardaki-milliyetcilik-akiminin-mustafa-kemalin-dusuncelerine-etkisi-nedir.html#ixzz28R8vCFo3
