Hayvan Deneyleri Nedir, Ne İçin Yapılır?
Yönetmelikteki tanımlama ile “deney”: bilimsel amaçlarla canlı hayvanlar üzerinde gerçekleştirilecek her türlü prosedür veya prosedürler bütünüdür. Bu bilimsel amaçlar şu şekilde sıralanır:
• Temel araştırmalar
• İnsan, hayvan veya bitkilerdeki hastalık, sağlık bozuklukları ve diğer anormalliklerin önlenmesi,
tanı, tedavi veya bunlardan kaçınma, fizyolojik bozuklukların incelenmesi, belirlenmesi,
düzeltilmesi veya modifikasyonu
• Tarımsal amaçla yetiştirilen hayvanların üretim şartlarının iyileştirilmesi ve hayvan refahı
• Yukarıdakilerden herhangi biri için ilaçlar, gıda ve yem hammaddeleri, başka maddeler ve
ürünlerin kalite, etkinlik ve güvenilirliklerinin test edilmesi
• İnsan ve hayvan sağlığı ve refahı için doğal çevrenin korunması
• Türlerin korunmasını amaçlayan araştırmalar
• Mesleki becerilerin kazandırılması, sürdürülmesi veya geliştirilmesi için yüksek öğrenim veya
eğitimi
• Adli tıp soruşturmaları
Deneylerde Hangi Hayvan Türleri Kullanılır?
Omurgalı veya omurgasız tüm insan-dışı hayvanların kullanılabildiği biyomedikal araştırmalarda en çok şu dokuz tür tercih edilir:
Fare Sıçan Kobay Hamster Tavşan Köpek Kedi Balık Maymun
Deneyde kullanılacak tüm hayvanların kayıtlı yasal deney hayvanı üreticisi ve tedarikçilerinden alınmış olması şartı aranır. Ayrıca ülkemizdeki yasa ve yönetmeliklere göre; hayvan sağlığı ve refahı gibi çalışmalara ihtiyaç duyulması ve çalışmanın amacının sadece bu şekilde gerçekleştirilebileceğine dair bilimsel gerçekler sunulması halinde, kedi-köpek gibi evcil türlerin sokak ya da barınakta yaşayanları deneylerde kullanılabilmektedir.
Hayvanlar Kaç Kez Denek Olurlar?
Öncesinde bir ya da birkaç deneyde kullanılan hayvan; önceki deneylerin şiddeti hafif veya orta ise genel sağlık durumu tamamen eskiye dönmüşse, yeni deney hafif-orta ya da düzelmez olarak sınıflandırılmış ise veteriner hekim tarafından uygun bulunuyorsa yeniden denek olarak kullanılabilir.
Deneylerde Kullanılan Hayvanlar Ne Hisseder?
Yapılan deneyin içeriğine göre; deneyin sonucunu etkileyecek anestezi kullanımına uygunsuz bir durum olmadığı müddetçe deney, genel ya da lokal uyuşturma ile yapılır. Şiddetli ağrılara yol açabilecek uygulamalar, anestezi altında yapılır. Anestezinin geçmeye başlaması durumunda -prosedürün amacına uygun olması şartıyla- ameliyat sırası ya da sonrasında analjeziklerle veya başka ağrı kesici yöntemlerle tedavi edilir. Ancak öncelik prosedürün sağlıklı şekilde yürümesidir, hayvanın yaşadığı acı ya da ıstırap ikinci plandadır.
“Şiddet Kategorileri” Nedir?
"Şiddet Kategorileri" deney prosedürünün hayvanda yarattığı olumsuz etkileri sınıflandırmaya yarar ve buna göre, sorumlu veteriner hekim hayvanın yaşamına devam edip etmeyeceğine ya da başka deneylerde kullanılıp kullanılmayacağına karar verir.
Düzelmez: Genel anestezi altında gerçekleştirilen ve hayvanın bilincinin açılmasının beklenmediği deney prosedürleri
Hafif: Hayvanın kısa süreyle hafif ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin mümkün olduğu, genel durumunda önemli bir bozulmaya yol açmayacak deney prosedürleri
Orta: Hayvanın kısa süreyle orta düzeyde ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin ya da uzun süreyle hafif ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin mümkün olduğu, genel durumunun orta düzeyde bozulacağı deney prosedürleri
Şiddetli: Hayvanın kısa süreyle şiddetli ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin ya da uzun süreyle orta düzeyde ağrı, eziyet ve sıkıntı çekmesinin mümkün olduğu, genel durumunda şiddetli düzeyde bozulmaya yol açacak deney prosedürleri
Deney Sonunda Ne Olur?
Deneyin sonunda, veteriner hekimin vereceği karara göre; sağlık durumuna uygun barınma ve bakılma hizmeti sağlanır. Hayvan orta veya şiddetli acı, eziyet, ıstırap yaşıyor ve kalıcı hasar var ise öldürülür.
NASIL ÖLDÜRÜLÜRLER?
