Cevap :
Cevap:
aynaştırma Nedir?
Kaynaştırma ünsüzü, yardımcı ünsüz ismi ile de bilinir. Türkçede iki ünlünün yan yana gelmesi kural olarak mümkün olmadığı için ünlü ile biten bir kelimenin sonuna ünlü ile başlayan ek gelmesi halinde araya kaynaştırma ünsüzleri gelmektedir.
Sadece ülkemizde kullanılan Türkçede değil, bunun dışında tarihi ve çağdaş Türk dillerinde de kaynaştırma ünsüzü kullanıldığı görülmektedir. Genel olarak kaynaştırma ünsüzleri -y ve -n sessiz harfleri olarak bilinmektedir. Bu ünsüz harfler kök + ek ya da ek + ek olması halinde iki ünlü harfin yan yana geldiğinde kullanılır.
Ünlü harf ile biten kelimenin sonuna ünlü harf ile başlayan ek gelmesi halinde "y, n, ş, s" kaynaştırma ünsüzleri araya girmektedir. Bazı kaynaklarda kaynaştırma ünsüzlerinin yalnızca "y, n" olduğu söylense de "s ve ş" ünsüzleri de kaynaştırma ünsüzü olarak kabul edilmektedir.
Açıklama:
MERHABA ✨
Türkçe kurallara göre bir sözcükte iki ünlü yan yana gelmez. Araya kaynaştırma harfi girer. Türkçede dört tane kaynaştırma harfi vardır: ş, s, n, y. Bunların her birinin özel kullanım yerleri vardır.
ş kaynaştırma harfi:
– Üleştirme sayı sıfatlarında kullanılır.
ÖRN: İki-ş-er, altı-ş-ar, yedi-ş-er
s kaynaştırma harfi:
– Üçüncü tekil şahıs iyelik ekinden önce kullanılır. Daha çok isim tamlamalarında tamlanan görevindeki sözcükte görülür.
ÖRN: Çocuğun oda-s-ı, Balığın koku-s-u
Not: Ancak “su” ve “ne” kelimeleri bu kurala uymaz.
ÖRN:Yemeğin su-y-u yok. , Çocuğun ne-y-i kaybolmuş. örneklerinde olduğu gibi…
n kaynaştırma harfi:
– Zamirlerden sonra ek geldiğinde kullanılır.
ÖRN: O-n-a haber verin. , Bu-n-u biliyoruz.
– İyelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullanılır.
ÖRN: Çocuğun kitabı-n-ı almışlar. , Fakirin evi-n-i yıkmışlar.
– İlgi eklerinden önce kullanılır.
ÖRN: Soba-n-ın kapağı düşmüş. , Sene-n-in sonu geldi. , Kasaba-n-ın sıcağı çok bunaltıcı.
y kaynaştırma harfi: Yukarıdaki kuralların dışında olan her yerde “y” kaynaştırma harfi kullanılır.
Örnek: Oda-y-a girdim. , Üşü-y-erek uyandım. , Ağla-y-anı tanıyorum.
Not: Kaynaştırma harfleri aslında iki ünlü arasında kullanılır. Ancak bazen iki ünlü arasına gelmediği halde de kullanıldığı olur. Özellikle “ile, idi, imiş, ise” gibi sözcükler ünlüyle biten bir sözcüğe eklendiğinde baştaki “i” ünlüsü düşer ve yerine “y” kaynaştırma harfi gelir.
ÖRN: silgi > silgiyle, soba > sobayla, hasta > hastaydı, kısa > kısaymış, bitti > bittiyse
Örneklerinde görüldüğü gibi “y” kaynaştırma harfi iki ünlü arasında değildir. Bu durum “n” kaynaştırma harfinde de görülebilir. Zamirlerden sonra hal eki geldiğinde gerekmese de bu harf bulunur.
ÖRN: “Ondan bunu hiç beklemezdim.” cümlesinde altı çizili sözcükte “n” kaynaştırma harfi iki ünlü arasında değildir.
Türkçe kurallara göre bir sözcükte iki ünlü yan yana gelmez. Araya kaynaştırma harfi girer. Türkçede dört tane kaynaştırma harfi vardır: ş, s, n, y. Bunların her birinin özel kullanım yerleri vardır.
ş kaynaştırma harfi:
– Üleştirme sayı sıfatlarında kullanılır.
ÖRN: İki-ş-er, altı-ş-ar, yedi-ş-er
s kaynaştırma harfi:
– Üçüncü tekil şahıs iyelik ekinden önce kullanılır. Daha çok isim tamlamalarında tamlanan görevindeki sözcükte görülür.
ÖRN: Çocuğun oda-s-ı, Balığın koku-s-u
Not: Ancak “su” ve “ne” kelimeleri bu kurala uymaz.
ÖRN:Yemeğin su-y-u yok. , Çocuğun ne-y-i kaybolmuş. örneklerinde olduğu gibi…
n kaynaştırma harfi:
– Zamirlerden sonra ek geldiğinde kullanılır.
ÖRN: O-n-a haber verin. , Bu-n-u biliyoruz.
– İyelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullanılır.
ÖRN: Çocuğun kitabı-n-ı almışlar. , Fakirin evi-n-i yıkmışlar.
– İlgi eklerinden önce kullanılır.
ÖRN: Soba-n-ın kapağı düşmüş. , Sene-n-in sonu geldi. , Kasaba-n-ın sıcağı çok bunaltıcı.
y kaynaştırma harfi: Yukarıdaki kuralların dışında olan her yerde “y” kaynaştırma harfi kullanılır.
Örnek: Oda-y-a girdim. , Üşü-y-erek uyandım. , Ağla-y-anı tanıyorum.
Not: Kaynaştırma harfleri aslında iki ünlü arasında kullanılır. Ancak bazen iki ünlü arasına gelmediği halde de kullanıldığı olur. Özellikle “ile, idi, imiş, ise” gibi sözcükler ünlüyle biten bir sözcüğe eklendiğinde baştaki “i” ünlüsü düşer ve yerine “y” kaynaştırma harfi gelir.
ÖRN: silgi > silgiyle, soba > sobayla, hasta > hastaydı, kısa > kısaymış, bitti > bittiyse
Örneklerinde görüldüğü gibi “y” kaynaştırma harfi iki ünlü arasında değildir. Bu durum “n” kaynaştırma harfinde de görülebilir. Zamirlerden sonra hal eki geldiğinde gerekmese de bu harf bulunur.
ÖRN: “Ondan bunu hiç beklemezdim.” cümlesinde altı çizili sözcükte “n” kaynaştırma harfi iki ünlü arasında değildir.
