Cevap :
Çatılarına Göre Eylemler :
Eylemlerin öznelerine ve nesnelerine göre gösterdikleri özelliklere, girdikleri biçime çatı denir.
Çatı, eylem kök ya da gövdelerine getirilen çatı ekleri dediğimiz eylemden eylem yapıp eklerine bağlı olarak oluşur.
UYARI : Çatı, yalnızca eylem cümleleri üzerinde yapılan bir incelemedir. Ad cümlelerinin çatısı olmaz.
ü Onda paranın yanında akılda vardı. ( Ad cümlesi çatısı olmaz.)
ü Karanlık çökmeden evine vardı. (Eylem cümlesidir.)
Çatı İki Bölümde İncelenir :
Nesne – Yüklem İlişkisi :
Nesne – Yüklem İlişkisi Yönünden Eylemler Dört Grupta İncelenir :
Geçişli Eylemler : Öznenin yaptığı işi, başka varlıklar üzerine geçirebilen, nesne alan eylemler geçişlidir.
Örnek : Çocuk, yazılı kağıdını dikkatlice inceledi.
Belirtili Nesne
Ona doğum günü için yün kazak aldık.
Belirtisiz Nesne
Geçişli eylemler, “Ne?, Neyi?, Kim?, Kimi?” sorunlarına yanıt veren eylemlerdir.
Örnek : Adam, elindeki ekmeği bir yabancıyla paylaştı. (Neyi paylaştı?)
Ahmet’in en küçük kardeşini yolda gördüm. (Kimi gördüm?)
Yemeğe tuz attım. (Ne attım?)
UYARI : Geçişli eylem, nesne alabilen eylemdir. Ama kimi durumlarda da cümlede nesne olmasa bile, o eylem geçişlilik özelliği gösterebilir. Örnek :
ü Saatlerce durakta bekledim (Neyi bekledim? Otobüsü; Kimi bekledim? Seni..)
ü Televizyonda Müzeyyen Senar söylüyordu. (Neyi söylüyordu? Şarkıyı…)
ü Tekrar tekrar okudum. (Neyi okudum? Romanı, öyküyü, şiiri…)
