Cevap:
Justinianus kanunlarının en önemli özelliği özel ve genel hukuku birbirinden ayırmasıdır. Bu bağlamda resmi olarak genel kanundan başlamak suretiyle özel Kanunlara doğru isimlendirilmiştir. Özellikle insanların hak ve özgürlüklerini değer veren bir kanun olarak ön plana çıkıyor
Açıklama:
EN İYİ SEÇERSEN SEVİNİRİM
Jüstinyanus’un Hukuk Alanındaki Girişimleri
Jüstinianus’un Roma mirasına sahip çıkma girişimi Belisarius’un seferlerinden ibaret değildir. Hatta Belisarius’u sefere uğurlarken, Jüstinianus, tarihin ilk hukuk okullarından birisini açmaktaydı. Ayrıca tarihin en önemli Roma Hukuku derlemelerinden birisi olan Corpus Iuris Civilis tamamlamıştı.
Aslında Jüstinianus, hukuk reformuna tahta çıkar çıkmaz girişmişti. İmparator oluşunun üzerinden henüz bir yıl bile geçmeden, 528 yılının Şubat Ayında çıkardığı bir emirname ile Tribonianus’u baş hukukçusu ilan etmiş ve ona yedisi memur, ikisi avukat ve biri de hukuk hocası olan toplam on kişilik bir kurul ile İmparator Hadrianus’tan kendi saltanatına kadarki dönemde çıkarılan tüm imparatorluk emirnamelerini derleme görevini vermiştir. Bu bölümün adı Codex olup, 12 kitap halinde düzenlenmiştir. 529 yılında yayımlanan Codex, yayımlanma tarihinden sonra çıkarılan emirnameler de eklenilerek, 533 yılında güncellenmiştir. (
Codex bölümünün yayımlanmasının ardından Tribonianus, bu sefer on yedi kişilik bir kurul ile elli kitaptan oluşan Digesta bölümünü hazırlamaya başlamıştır. 530 yılında başlayan derleme çalışmaları üç yıl sonra 533 yılında sona ermiştir. Bu bölümde Roma Hukukunun altın çağı kabul edilen klasik dönemin önde gelen hukukçularının eserleri derlenmiştir. Toplamda kırka yakın hukukçuya değinilmiştir ancak üslup olarak sanki Jüstinianus’un kendisi konuşuyormuş gibi bir yazım tekniği izlenmiştir.
Jüstinianus’un hukuk reformunun ardındaki amaç, sadece hukuk kaynaklarının derlenmesi değildi. Çalışkanlığı dolayısıyla “Uyumayan İmparator” diye de bilinen Jüstinianus, bu hukuk birikiminin, gelecekteki uygulayıcıları ve geliştiricileri olacak olan hukuk öğrencilerini de unutmamıştı. Onlar için 533 yılında bir hukuka giriş ya da ders kitabı niteliği taşıyan, Instituones’i hazırlatmıştır. 4 kitaptan oluşan Instituones, kelime anlamı olarak, “hukuk kuralları” anlamına gelir.Ancak Instituones sadece bir ders kitabı olmayıp aynı zamanda imparatorluk sınırları içindeki tek kanun olarak onaylanıp, yürürlüğe konmuştur.
Ardından 534 yılından Jüstinianus’un öldüğü 565 yılına kadarki emirnameleri de Novellae başlığıyla toplanmış ve Corpus Iuris Civilis’e eklenmiştir. Bu bölümde yer alan emirname sayısı 168 olup; kimisi Yunanca kimisi ise Latincedir.
Böylece Corpus Iuris Civilis tamamlanmış oldu. Ancak bu eserin etkisi yazıldığı dönemle sınırlı kalmadı. Rivayete göre, 12.yüzyılın başlarında, İtalya’nın Amalfi şehrinde bir yangın çıkmış, yangından geriye kalanlar arasında çeşitli Roma Hukuku derlemeleri ve Digesta bulunmuştur. Başka kaynaklara göre Digesta’nın 6. yüzyıldan kalma elyazması bir kopyası Pisa şehrinde bulunmuştur. Ancak nasıl bulunmuş olursa olsun Digesta, Ortaçağ itibariyle üniversitelerde üzerinde çalışılan bir kaynak olmuştur. Daha sonraki dönemlerde, özellikle Ortaçağ’ın örfi hukukunun modern hukuka dönüşmesinde Roma Hukuku kurumlarından ciddi ölçüde yararlanılmıştır. Bundan dolayı bugün Japonya’dan Latin Amerika’ya, mevcut pek çok hukuk sisteminin temelleri, Jüstinianus’un Roma Hukukunu derlemeleri sayesinde oluşturulmuştur. Eğer Jüstinianus’un bu çalışmaları olmasaydı, bugünkü Roma Hukuku bilgimizin büyük kısmına hiç sahip olamazdık. Bundan dolayı Jüstinianus’un hukuk reformu sadece bu yönüyle bile, yukarıda değinilen Belisarius’un zaferlerinden çok daha etkili olmuş, etkisi günümüze kadar ulaşmıştır.
Justinianus hukuk eğitimine çok değer vermekteydi. Kendisi 533 yılında dünyanın ilk hukuk fakültesi olarak kabul edilebilecek olan Pandidacterion’un hukuk okulunda 21 Kasım 533 tarihinde birinci sınıf[5] hukuk öğrencilerine hitaben bir konuşma yapmıştır. Konuşmasına “hukuk eğitimine istekli bu kadar çok yeni öğrenci görmek ne güzel!” diyerek başlayan imparator, önceden Roma Hukukunun kaynaklarının bir karmaşa içinde olduğunu ancak kendilerinin önceki Roma imparatorlarının yasalarını sistematik biçimde derlediklerini, böylece bu karmaşayı giderdiklerini söyler
Bu konuşmasında Jüstinianus, öğrencilerin eski yazarların yapıtları içinde boğulmalarını istemediğinden Instituones’i hazırlattığını belirtmiştir. Böylece öğrencilerin yararsız ve işlevsiz hiçbir şeyle vakit kaybetmeksizin, kendi ifadesiyle “büyük imparatorlarının ağzından çıkıyormuş gibi” güncel hukuku öğreneceklerini söylemiştir.
İmparator, konuşması boyunca çalışmanın amacının Roma Hukuku kaynaklarının derlenmesi ve hukuk eğitimi için basit bir kitabın oluşturulması olduğunu tekrar tekrar vurgulamıştır. Bu süreçte yararlılık gösterenleri de kutlamıştır. Konuşmasının sonunda ise tamamlanıp onayına sunulan derlemeyi incelediğini, emirlerine uygun hazırlandığını görünce önsöz ekleyip, kanun hükmünde yürürlüğe girmesi için onayladığını belirtmiştir. (
Açıklama: