Cevap :
MERHBA~
Fiil kök ya da gövdesi + Kip eki + Şahıs Eki = Çekimli fiil
Oku + yor + um = Çekimli fiil
Kurut + acak + sın = Çekimli fiil
Bak + ar + ız = Çekimli fiil
Gel + meli + ler = Çekimli fiil
Çekimli fiil, zamana ve şahsa bağlanmış bir hareketi karşılayan kelimedir. Zamanı ve şahsı sağlayan unsurlar da kip ve şahıs ekleridir. Yukarıdaki formülde olduğu gibi sırasıyla fiil kök ya da gövdelerine haber ya da dilek kiplerinden biri ve daha sonra şahıs eki getirilerek fiil çekimi yapılır. Genel anlamda fiil çekimi bu şekilde oluşmaktadır. Bu yüzden öncelikle kip nedir? Şahıs ekleri nelerdir? Bunları inceleyelim.
Şahıs Ekleri
Şahıs ekleri, eylemin hangi şahıslar tarafından yapıldığını gösterir. Türkçede ben sen, o biz, siz onlar olmak üzere altı şahıs vardır. Fiillerin bu şahıslara göre çekimlenmesini sağlayan şahıs ekleri şunlardır:
Tekil Şahıs Eki Ben / -m, -ım, -im, -um, -üm
Tekil Şahıs Eki Sen / -n, -(s)ın, -(s)in, -(s)un, -(s)ün
Tekil Şahıs Eki O / -eki yoktur-
Çoğul Şahıs Eki Biz / -ız, -iz, -uz, -üz, -k
Çoğul Şahıs Eki Siz / -(s)ınız, -(s)iniz, -(s)unuz, -(s)ünüz
Çoğul Şahıs Eki Onlar / -lar, -ler
Görmeli – (y) – im
Görmeli – sin
Görmeli
Görmeli – (y) – iz
Görmeli – siniz
Görmeli – ler
NOT: Fiillerin teklik üçüncü şahıs çekiminde şahıs eki yoktur, ancak yine de teklik üçüncü şahıs ifadesi taşırlar.
Kip Nedir? – Fiil Kipleri – Kip Ekleri
Fiil kök ve gövdelerinin bildirdiği eylemi, zamana ve biçime bağlayan eklere “kip” denir. Bir fiilin zaman ve anlam özelliğine göre şekillenmesi bu ekler sayesinde olur. Fiil kipleri; haber kipleri (bildirme kipi) ve dilek kipi (tasarlama kipi) olmak üzere ikiye ayrılır. Haber kipleri fiilin hangi zamanda geçtiği belirtmekte, dilek kipleri ise fiilin yapılış şeklini göstermektedir.
1-Duyulan/Öğrenilen/Miş’li Geçmiş Zaman (-mış, -miş, -muş, -müş)
Kip Ekleri
-mış, -miş, -muş, -müş
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -mış, -miş, -muş, -müş + Şahıs eki
1. Tekil Şahıs, ben ıslan – mış – ım
2. Tekil Şahıs, sen ıslan – mış – sın
3. Tekil Şahıs, o ıslan – mış
1.Çoğul Şahıs, biz ıslan – mış – ız
2.Çoğul Şahıs, siz ıslan – mış – sınız
3.Çoğul Şahıs, onlar ıslan – mış – lar
Örneğin bize “susamak” fiilini öğrenilen geçmiş zamanın 2. çoğul şahsına göre çekimleyin denilirse çekimleme aşağıdaki şekilde olmalıdır.
Susa+ mış + sınız
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Eylem, konuşanın gözü önünde gerçekleşmemiştir. Bu kiple konuşan kişi, anlattıklarını başkasından duymuştur ve öğrendiklerini dile getirmektedir. Yani konuşan kişi eylemin gerçekleşmesine şahit olmamış, bunu ya başkasından duyup öğrenmiş ya da sonradan fark etmiştir.
Duyulan Geçmiş Zaman Cümleleri
O dönemde çok sıkıntı çekmiş. (çekmek fiili, öğrenilen geçmiş zamanın 3 tekil şahsı)
Gitar kursuna gidebilmek için para biriktirmiş.
Davet edilmedikleri halde düğüne gelmişler.
Yorgunluktan bir kenarda uyuyakalmışım.
Henüz altı aylıkken yürümeye başlamışım.
Duyulan Geçmiş Zamanın Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + -mış, -miş, -muş, -müş + Şahıs eki
“Yakmak ve görmek” fiillerinin olumsuzunu, görülen geçmiş zamanın tüm şahıslara göre çekimleyelim:
Yak – ma – mış – ım Gör – me – miş – im
Yak – ma – mış – sın Gör – me – miş – sin
Yak – ma – mış Gör – me – miş
Yak – ma – mış – ız Gör – me – miş – iz
Yak – ma – mış – sınız Gör – me – miş – sizin
Yak – ma – mış – lar Gör – me – miş – ler
2-Görülen/Bilinen/Di’li Geçmiş Zaman (-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü)
Kip Ekleri
-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü + Şahıs eki
“Sevmek” fiilini görülen geçmiş zamanın tüm şahıslarına göre çekimleyelim:
1. Tekil Şahıs, ben sev – di – m
2. Tekil Şahıs, sen sev – di – n
3. Tekil Şahıs, o sev – di
1.Çoğul Şahıs, biz sev – di – k
2.Çoğul Şahıs, siz sev – di – niz
3.Çoğul Şahıs, onlar sev – di – ler
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Eylem, konuşanın gözü önünde gerçekleşmiştir. Bu kiple konuşan kişi, anlattıklarını başkasından duymamıştır, bizzat gördüklerini, şahit olduklarını aktarmaktadır.
Görülen Geçmiş Zaman Cümeleri
Ona demli bir çay hazırladım, ben de melisa çayı poşetini attım kupamdaki sıcak suya. Elindeki gazeteyi önündeki küçük sehpaya bıraktı. Çayından bir yudum aldı. Arkasına yaslanarak gözlerimin içine baktı. Biraz gergince bir ses tonu ile “Bunca zamandır neden aramadın beni?” dedi. Hiçbir şey söyleyemedim. Melisa çayından bir yudum aldım ve pencereye doğru yürüdüm.
Görülen Geçmiş Zamanın Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + -dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü + Şahıs eki
Ara – ma – dı – m Gül – me – di – m
Ara – ma – dı – n Gül – me – di – n
Ara – ma – dı Gül – me – di
Ara – ma – dı – k Gül – me – di – k
Ara – ma – dı – nız Gül – me – di – niz
Ara – ma – dı – lar Gül – me – di – ler
3-Şimdiki Zaman (-yor)
Kip Ekleri
-(ı)yor, -(i)yor, -(u)yor, -(ü)yor)
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -(ı)yor, -(i)yor, -(u)yor, -(ü)yor) + Şahıs eki
“Bilmek” fiilini şimdiki zamanın tüm şahıslarına göre çekimleyelim:
1. Tekil Şahıs, ben bil – iyor – um
2. Tekil Şahıs, sen bil – iyor – sun
3. Tekil Şahıs, o bil – iyor
1.Çoğul Şahıs, biz bil – iyor – uz
2.Çoğul Şahıs, siz bil – iyor – sunuz
3.Çoğul Şahıs, onlar bil – iyor – lar
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Eylemin söylenme zamanı ile gerçekleşme zamanı aynıdır. Bu kiple konuşan kişi, anlattıklarını bizzat görür ve gördüğü anda dile getirir.
Şimdiki Zaman Cümleleri
Güneş tüm kızıllığıyla dağların ardından kayboluyor.
Başım çok ağrıyor, ben doktora gidiyorum.
Yemeğe gelemeyeceğiz, Ahmet’le ders çalışıyoruz.
Bayramlaşmak için size geliyorum.
Kemanının tellerini yıpratıyorsun.
Şimdiki Zamanın Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + -(ı)yor, -(i)yor, -(u)yor, -(ü)yor) + Şahıs eki
Otur – ma – yor – um Dinle – me – yor – um
Otur – ma – yor – sun Dinle – me – yor – sun
Otur – ma – yor Dinle – me – yor
Otur – ma – yor – uz Dinle – me – yor – uz
Otur – ma – yor – sunuz Dinle – me – yor – sunuz
Otur – ma – yor – lar Dinle – me – yor – lar
Not: Şimdiki zamanın olumsuz çekiminde “me, ma” olumsuzluk eki “yor” şimdiki zaman ekinin etkisinden dolayı daralarak “mı, mi, mu, mü” ye dönüşür. Bu yüzden yukarıdaki örneklerde ekler birleştirildiğinde aşağıdaki gibi yazılır ve okunur.
Oturmuyorum, oturmuyorsun, oturmuyor, oturmuyoruz, oturmuyorsunuz, oturmuyorlar
Dinlemiyorum, dinlemiyorsun, dinlemiyor, dinlemiyoruz, dinlemiyorsunuz, dinlemiyorlar
4-Gelecek Zaman (-acak, -ecek)
Kip Ekleri
-acak, -ecek
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -acak, -ecek + Şahıs eki
“Kutlamak” fiilini gelecek zamanın tüm şahıslarına göre çekimleyelim:
1. Tekil Şahıs, ben kutla – (y)acak – ım = Kutlayacağım
2. Tekil Şahıs, sen kutla – (y)acak – sın
3. Tekil Şahıs, o kutla – (y)acak
1.Çoğul Şahıs, biz kutla – (y)acak – ız = Kutlayacağız
2.Çoğul Şahıs, siz kutla – (y)acak – sınız
3.Çoğul Şahıs, onlar kutla – (y)acak – lar
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Eylemin söylenme zamanı, gerçekleşme zamanından öncedir. Fiil dile getirilir ancak henüz yapılmamıştır.
Gelecek Zaman Örnekleri
Aksam Türkiye maçını seyredeceğiz.
Okullar Eylül’ün ilk haftası açılacak.
Bu yıl şarkı yarışmasının besincisi düzenlenecek.
Merhumun naaşı öğle namazından sonra toprağa verilecek.
Ağrıları arttığından artık ameliyat olacak.
Gelecek Zamanın Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + -acak, -ecek + Şahıs eki
Çalış – ma – (y)acak – ım Gözetle – me – (y)ecek – im
Çalış – ma – (y)acak – sın Gözetle – me – (y)ecek – sin
Çalış – ma – (y)acak Gözetle – me – (y)ecek
Çalış – ma – (y)acak – ız Gözetle – me – (y)ecek – iz
Çalış – ma – (y)acak – sınız Gözetle – me – (y)ecek – siniz
Çalış – ma – (y)acak – lar Gözetle – me – (y)ecek – ler
5-Geniş Zaman (-r, -ar, -er)
Kip Ekleri
-(ı,i,u,ü)r, -ar, -er
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -(ı,i,u,ü)r, -ar, -er + Şahıs eki
“Gezmek” fiilini geniş zamanın tüm şahıslarına göre çekimleyelim:
1. Tekil Şahıs, ben gez – er – im
2. Tekil Şahıs, sen gez – er – sin
3. Tekil Şahıs, o gez – er
1.Çoğul Şahıs, biz gez – er – iz
2.Çoğul Şahıs, siz gez – er – siniz
3.Çoğul Şahıs, onlar gez – er – ler
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Eylemin geçmişte, içinde bulunulan zamanda ve gelecekte yapıldığını, yani tüm zaman dilimlerinde yapıldığını gösterir.
Geniş Zaman Örnekleri
Her sabah kahvaltıdan önce mutlaka elma yer.
Akşamları hiç sıkılmadan beş saat müzik yaparız.
Ayda yılda bir sinemaya giderler.
Kahvenin iyisi burada içilir.
Yalnız kaldıkça sessizliği dinlersin.
Geniş Zamanın Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me, -maz, -mez) + Şahıs eki
Otur – ma – m İste – me – m
Otur – maz – sın İste – mez – sin
Otur – maz İste – mez
Otur – ma – (y)ız İste – me – (y)iz
Otur – maz – sınız İste – mez – siniz
Otur – maz – lar İste – mez – ler
Önemli Not: Geniş zamanın olumsuz çekimlerinde geniş zaman ekleri “-r, -ar, -er” düşer. Diğer kiplerde olumsuzluk yapılırken kip ekleri de kullanılırken geniş zamanın kip eki kullanılmaz. Ayrıca 1. tekil ve 1. çoğullarda olumsuzluk eki “-ma, -me” iken; diğer şahıslarda “-maz, -mez”dir.
B- Tasarlama/Dilek Kipleri
Tasarlama/Dilek Kipleri
Tasarlama kiplerinde zaman anlamı yoktur; yani eylemin ne zaman yapıldığını veya yapılacağını bildirmezler. Bu kipler, fiilin yapılma şeklini; gereklilik, koşul-şart, istek ve emir anlamlarıyla ifade etmelerini sağlarlar. Çekimlenme şekilleri haber kipleri ile aynıdır ve dört adet dilek kipi vardır.
1-Gereklilik Kipi (-malı, -meli)
Kip Ekleri
-malı, -meli
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -malı, -meli + Şahıs eki
1. Tekil Şahıs, ben çalış – malı – (y)ım
2. Tekil Şahıs, sen çalış – malı – sın
3. Tekil Şahıs, o çalış – malı
1.Çoğul Şahıs, biz çalış – malı – (y)ız
2.Çoğul Şahıs, siz çalış – malı – sınız
3.Çoğul Şahıs, onlar çalış – malı – lar
“Temizlemek fiilini gereklilik kipinin 1. çoğul şahsına göre çekimleyin” denilirse çekimleme aşağıdaki şekilde olmalıdır.
Temizle+ meli + yiz
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Bu kip, eylemin yapılmasının ya da yapılmamasının gerekliliğini ifade etmeye yardımcı olur. Bazen de bu kiple konuşan kişi, konuştuklarına tahmin/olasılık anlamı katabilir.
Gereklilik Kipi Örnek Cümleleri
İşlerini bitirir bitirmez buraya gelmelisin. (Gereklilik)
Araba kullanırken emniyet kemerinizi takmalısınız. (Gereklilik)
Konserde bu şarkıyı çok güzel söylemeliyim. (Gereklilik)
Bu makaleyi yazan Ahmet Turan Alkan olmalı. (Tahmin)
Üzerindekiler çok ince, üşüyor olmalısın. (Tahmin)
Gereklilik Kipinin Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + -malı, -meli + Şahıs eki
“Unutmak ve bitirmek” fiillerinin olumsuzunu, gereklilik kipinin tüm şahıslara göre çekimleyelim:
Unut – ma – malı – (y)ım Bitir – me – meli – (y)im
Unut – ma – malı – sın Bitir – me – meli – sin
Unut – ma – malı Bitir – me – meli
Unut – ma – malı – (y)ız Bitir – me – meli – (yiz
Unut – ma – malı – sınız Bitir – me – meli – siniz
Unut – ma – malı – lar Bitir – me – meli – ler
2-Dilek-Şart Kipi (-sa, -se)
Kip Ekleri
-sa, -se
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -sa, -se + Şahıs eki
1. Tekil Şahıs, ben dinle – se – m
2. Tekil Şahıs, sen dinle – se – n
3. Tekil Şahıs, o dinle – se
1.Çoğul Şahıs, biz dinle – se – k
2.Çoğul Şahıs, siz dinle – se – niz
3.Çoğul Şahıs, onlar dinle – se – ler
“Uçmak fiilini dilek-şart kipinin 2. çoğul şahsına göre çekimleyin” denilirse çekimleme aşağıdaki şekilde olmalıdır.
Uç+ sa + nız
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Bu kip, bir eylemin gerçekleşmesinin başka bir eylemin gerçekleşmesine bağlı olduğunu göstermek için kullanılabilir. Bu görevi ile cümleye koşul–şart anlamı sağlar, bazen de gerçekleşmesini istediğimiz, dilediğimiz şeyleri ifade ederken bu kipi kullanırız. Bu görevi ile de cümleye dilek anlamı kazandırır.
Dilek-Şart Kipi Örnek Cümleleri
Yaz gelse de tatile gitsek. (Koşul= Tatile gitmenin koşulu yazın gelmesidir.)
Keşke bu yaz ehliyet kursuna yazılsam. (Dilek)
Biraz gayret etsen şu kemanı çalabileceksin. (Koşul=Gitar çalabilmesinin koşulu gayret etmesidir.)
Yârim yanımda olsa da baksam gözlerine doyasıya. (Dilek)
Dilek-Şart Kipini Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + -sa, -se + Şahıs eki
“Biriktirmek ve koşmak” fiillerinin olumsuzunu, dilek şart kipinin tüm şahıslara göre çekimleyelim:
Biriktir – se – m Koş – ma – sa – m
Biriktir – se – n Koş – ma – sa – n
Biriktir – se Koş – ma – sa
Biriktir – se – k Koş – ma – sa – k
Biriktir – se – niz Koş – ma – sa – nız
Biriktir – se – ler Koş – ma – sa – lar
3-İstek Kipi (-a, -e)
Kip Ekleri
-a, -e
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + -a, -e + Şahıs eki
1. Tekil Şahıs, ben gönder – e – (y)im
2. Tekil Şahıs, sen gönder – e – sin
3. Tekil Şahıs, o gönder – e
1.Çoğul Şahıs, biz gönder – e – lim
2.Çoğul Şahıs, siz gönder – e – siniz
3.Çoğul Şahıs, onlar gönder – e – ler
“Gülümsemek fiilini istek kipinin 1. tekil şahsına göre çekimleyin” denilirse çekimleme aşağıdaki şekilde olmalıdır.
Gülümse+ (y)e + (y)im = (İki sesli harf yan yana gelemeyeceği için her iki ekte de kaynaştırma harfi (y) kullanılmıştır.)
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Bu kip ile konuşan kişi, bir işin, oluşun veya hareketin gerçekleşmesini istemektedir.
İstek Kipi Örnekleri
Artık hapşırayım da rahatlayayım.
Fazlaca ağaç dikelim ki şehrimiz nefes alsın.
Resmini duvarımdan indireyim diyorum, yapamıyorum…
Biriktirdiğiniz paraları bankaya yatırasınız.
İstek Kipinin Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + – a, -e + Şahıs eki
“Tırmanmak ve geçmek” fiillerinin olumsuzunu, istek kipinin tüm şahıslara göre çekimleyelim:
Tırman – ma – (y)a – (y)ım Geç – me – (y)e – (y)im
Tırman – ma – (y)a – sın Geç – me – (y)e – sin
Tırman – ma – (y)a Geç – me – (y)e
Tırman – ma – (y)a – lım Geç – me – (y)e – lim
Tırman – ma – (y)a – sınız Geç – me – (y)e – siniz
Tırman – ma – (y)a – lar Geç – me – (y)e – ler
4-Emir Kipi (kip eki yoktur)
Kip Ekleri
Kip eki yoktur yalnızca şahıs ekleri ile çekimi vardır. Kendine emir verme anlamı oluştuğundan 1. tekil ve 1. çoğul şahıslar için emir çekimi bulunmaz. 2. tekil şahsında ise şahıs eki kullanılmadan sadece fiil kök ya da gövdesi ile çekimleme yapılır.
Nasıl Çekimlenir?
Fiil kök ya da gövdesi + Şahıs eki
1. Tekil Şahıs, ben ————-
2. Tekil Şahıs, sen Kapat
3. Tekil Şahıs, o Kapat – sın
1.Çoğul Şahıs, biz ——————
2.Çoğul Şahıs, siz Kapat – ın
3.Çoğul Şahıs, onlar Kapat – sınlar
“Savaşmak” fiilini emir kipinin 3. tekil şahsına göre çekimleyin” denilirse çekimleme aşağıdaki şekilde olmalıdır.
Savaş – sın
Fiile Kazandırdığı Anlamlar
Fiilin yapılmasını emir anlamıyla ifade eden, eylemin gerçekleşmesini emir şeklinde belirten kiptir.
Emir Kipi Örnekler
Hemen yanıma gel.
Elindekileri masaya bırak ve üstüne temiz bir şeyler giy.
Ben gidiyorum sen de burada yalnız kal.
Babanla konuş belki rahatlarsın.
Söyle arkadaşına biraz hızlı yürüsün.
Emir Kipinin Olumsuz Çekimi
Fiil kök ya da gövdesi + Olumsuzluk eki (-ma, -me) + Şahıs eki
“Bırakmak ve gülmek” fiillerinin olumsuzunu, emir kipinin tüm şahıslara göre çekimleyelim:
——————— ———————
Bırak – ma Gül– me
Bırak – masın Gül– me – sin
———————- ————————-
Bırak – ma – (y)ın Gül– me – (y)in
Bırak – ma – sınlar Gül– me – sinler
Çekimli fiil konusu özetle:
Fiil kök gövde + kip eki + şahıs eki sıralamasından ibarettir. Hangi ekin hangi kipe ait olduğunu bilirseniz bütün çekimli fiil konusuna hakim olur, çekimlemeyi rahatlıkla yapabilirsiniz. Ayrıca fiil çekimi ile ilgili videoyu izleyerek konuyu pekiştirebilirsiniz. İyi çalışmalar diliyorum.
Sonrakini oku: 9. Sınıf Dil ve Anlatım Konuları »
Çekimli FiilÇekimli Fiil NedirEmir KipiFiil ÇekimleriFiil KipleriGelecek ZamanGeniş ZamanHaber Kipleri NelerdirHaber ve Dilek Kipleriİstek KipiKip EkleriKip Ekleri NelerdirŞahıs EkleriŞahıs Ekleri NelerdirŞimdiki Zaman
Yorumları görüntüle (117)
Sinem diyor:16 Kasım 2020 at 21:13
Ellerinize sağlık o kadar iyi anladım ki konuyu anlatamam tekrardan çok teşekkürler.
Ceyda diyor:24 Mayıs 2019 at 11:08
Anlatımı çok güzel çok açıklayıcı örnekler vermiş. Bu konuyu anlamamıştım bunu okuyunca anlamaya başladım.
Tahir diyor:3 Kasım 2018 at 16:48
Çok güzel hazırlanmış.
Dolunay diyor:14 Kasım 2016 at 18:51
7. Sınıf konusu ezberlemek gerek site güzel olmuş
hasan tuğra eralp diyor:19 Ekim 2016 at 19:27
süper bir site sayesinde çekimli fiilleri söktüm
Abdullah balat diyor:2 Ekim 2016 at 21:13
Ellerinize sağlık teşekkür ederim.
BİLAL diyor:29 Mayıs 2016 at 19:13
Siz adamın dibisiniz, elinize sağlık Türkçe projemi yaptım.
aleyna diyor:19 Mart 2016 at 16:53
Bir fiilin çekimli fiil olabilmesi için illa hem kip hem de şahıs eki alması gerekir mi? yoksa ikisinden birini de alsa olur mu?
Türk Dil Bilgisi diyor:29 Mart 2016 at 09:37
Fiiler hiçbir ek almadan bir cümle içinde kullanıldığında aslında yine de çekimli haldedirler. Çünkü;
1-Okula erkenden gittik.
2-Okula erkenden git.
1. cümlede "git" fiili "di" geçmiş zaman eki ve "k" 1. çoğul şahıs eki ile çekimlenmiştir.
2. cümlede ise "git" fiilinin hiçbir ek almadığı halde cümledeki anlamından 2. tekil kişi (sen) ve emir kipi ile çekimlendiğini görebiliriz.
Yukarıda "Emir Kipi" konusundan hatırlayınız; 2. tekil şahıs emir kipinin hem şahıs eki hem de kip eki yoktu. Eki olmadığı halde fiile yüklenen bu anlam sayesinde fiil yine de çekimlenmiş sayılır.
Esmanur Yalçınkaya diyor:25 Şubat 2016 at 16:02
bence çok iyi anlatılmış, hoca anlattı yine anlamadım.
gizem diyor:19 Şubat 2016 at 06:46
'gel miş ler ' de sahıs eki yok bu çekimli fiil sayılırmı ?
Türk Dil Bilgisi diyor:19 Şubat 2016 at 15:09
"gelmişler" çekimli bir fiildir. Gel (fiil kökü) - miş (öğrenilen geçmiş zaman eki) - ler (3. çoğul şahıs eki)
Görüldüğü gibi sözcük, kip eki ve şahıs ekini de barındırmaktadır.
Fiiler hiçbir ek almadan bir cümle içinde kullanıldığında aslında yine de çekimli haldedirler. Çünkü;
1-Okula erkenden gittik.
2-Okula erkenden git.
1. cümlede "git" fiili "di" geçmiş zaman eki ve "k" 1. çoğul şahıs eki ile çekimlenmiştir.
2. cümlede ise "git" fiilinin hiçbir ek almadığı halde cümledeki anlamından 2. tekil kişi (sen) ve emir kipi ile çekimlendiğini görebiliriz.
Yukarıda "Emir Kipi" konusundan hatırlayınız; 2. tekil şahıs emir kipinin hem şahıs eki hem de kip eki yoktu. Eki olmadığı halde fiile yüklenen bu anlam sayesinde fiil yine de ek alır
cevap: şahıs eki
başarılar ||
sevgili prensesim üşüme al beni yanına al sarıla bilsem sana gelsen bana başaramam sensiz yaşayamam'...
