Cevap :
Merhaba!<3
Fiilimsi
▪Fiilimsi ya da eylemsi, fiillerden türemelerine karşın fiilin bütün özelliklerini göstermeyen; cümle içerisinde isim soylu sözcükler gibi kullanılan fiil soylu kelimelerdir.
▪Türkçede fiilimsiler, fiillere yapım ekleri ekleyerek oluşturulur.
Fiilimsiler 3'e ayrılır;
- İsim fiil
- Sıfat fiil
- Zarf fiil
1) İsim Fiil
▪İsim-fiil, mastar veya eylemlik, fiillerin cümlede isim görevinde kullanılan hâli. Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir.
▪Fiil kök veya gövdelerine -me, -mek veya -iş mastar eklerinin getirilmesiyle oluşturulur. Bu eklerde ses uyumlarına göre gerekli değişiklikler yapılır.
- Kardeşim okumayı öğrendi.
- Bu bakışından hoşlanmadım.
- Yarın okula gitmek istemiyorum.
☆İsim-fiil eki -me ile olumsuzluk eki -me ile karıştırılmamalıdır:
- Sabahları koşmayı severim. (isim-fiil)
- Çocuklar, koridorlarda koşmayın! (emir kipinde fiil. "-ma" olumsuzluk ekidir.)
☆Ancak olumsuzluk ekinin ardından isim-fiil eki gelebilir:
- Yarın sizinle gelmemeyi tercih ederim. (ilk -me olumsuzluk eki, ikincisi isim-fiil eki)
▪"dokuma", "görüş", "dondurma", "sarma" gibi bazı sözcükler fiil kökenli olmakla birlikte kalıcı olarak isme dönüşmüşlerdir. Ancak cümlede fiil anlamlarını yitirmeden kullanılırlarsa mastar görevindedirler.
- En sevdiğim yemek zeytinyağlı sarmadır. (isim)
- Çocuk alçalan uçurtmanın ipini çabucak sarmaya çalışıyordu. (isim-fiil)
- Kasabamızda yeni bir dokuma atölyesi açıldı. (isim)
- Yıpranmış elleriyle dokumaya devam eden yaşlı kadın, gençlere taş çıkartıyordu. (isim-fiil)
2) Sıfat Fiil
▪Sıfat-fiil, ortaç veya partisip; bir fiilin cümlede sıfat görevinde kullanılan hâli. Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir.
▪Fiillerin sonuna sıfat-fiil ekleri olan -en, -esi, -mez, -ar, -di(k), -di(ği), -ecek ve -miş getirilerek oluşturulur ve kısaca anası mezar dikecekmiş şeklinde formülize edilir.
▪Sıfat-fiiller kendinden sonraki kelimelerle birlikte sıfat tamlaması oluşturur.
- Bastığın yerleri "toprak" diyerek geçme, tanı! (Mehmet Akif Ersoy)
- Gelecek yıl işe başlayacak.
- Haşladıktan sonra, suyu iyice süzülmüş sebzeleri kâseye boşaltıyoruz.
- Okuldan sonra koşar adım yanıma geldi.
- Polisler olası kazaları önlemek için kontrolü sağlıyorlardı.
- Salonda hep bildik yüzler vardı.
☆Bunların haricinde bazı ağızlarda kullanılan ve -meli eki ile yapılan sıfat-fiiller de vardır.
- öğmeli güzel (övülecek güzel)
☆Bazı fiillerle birlikte -mekli hâlinde kullanılan ek de -meli ekinin değişikliğe uğramış hâlidir:
- ağlamaklı çocuk
▪Adlaşma, aslen isim olmayan bir kelimenin cümlede isim görevinde kullanılmasıdır. Sıfat-fiiller, arkalarından bir isim gelmediğinde -tıpkı sıfatlar gibi- adlaşırlar
- Sinirli olduğu her hâlinden anlaşılıyor.
- Toplantıya gelmeyeceğini biliyordum.
- Yoldan geçenleri gözlüyordu.
☆Bazı sıfat-fiiller kalıcı olarak isme dönüşür. Bu durum "yaygın" olarak isim hâlinde kullanılmalarından ve sözlüklerde yer almalarından anlaşılabilir.
- Eve gelirken bir tanıdığa rastladım.
- Geçmişte yaşanan olaylardan ders almalıyız.
- Gelecekte insanlar hiçbir cihaz kullanmadan haberleşebilecekler.
- Ne güzel yaratmış seni Yaradan. (Neşet Ertaş)
3) Zarf Fiil
▪Zarf-fiil, bağ-fiil, ulaç veya gerundium bir fiilin cümlede zarf (belirteç) görevinde kullanılan hâli.
▪Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir.
▪Fiillere -esiye, -ip,ıp -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe, -erek, -ir … -mez, -diğinde, -e … -e, -meksizin, -cesine eklerinin getirilmesiyle oluşturulur.
▪Bu ekler, Türkçedeki ses uyumlarına veya ağızlara bağlı olarak, değişiklik gösterebilir.
☆Zarf-fiiller, fiil kök ve gövdelerine getirilen eklerle geçici olarak zarf oluşturur ve çekim eki almaz. Çoğunlukla yükleme yöneltilen "nasıl" veya "ne zaman" sorularının yanıtıdır.
- Ancak çok çalışarak başarılı olabilirsin.
- Arkadaşın gelince misafir odasında çalışın.
- Bu mülakat için ölesiye hazırlandım.
- Futbolcular, mola almaksızın antrenman yapıyorlar.
- Geçerken bizim eve mutlaka uğra.
- Görüşmeyeli nasılsın?
- İmtihandan hemen sonra güle oynaya evine gitti.
- Kağnı ite kaka ilerliyordu.
- Misafirin bardağı boşaldıkça çayını tazelemek yaygın bir gelenektir.
- Ödevin bitince parkta buluşalım.
- Önce eve uğrayıp daha sonra bize gelecekmiş.
- Polisler olay yerine vardığında suçlular çoktan kaçmıştı.
- Yaz gelende çıkam yayla başına. (Faruk Kaleli)
- Yemeğimi bitirir bitirmez gelirim.
- Yemek vakti gelmeden ödevini bitir.
- Yorgunluktan yığılıncaya dek koştum.
☆Bazı zarf-fiil eklerinden önce kip ekleri gelir
- Çocuk uçarcasına koşuyordu. ("uçar" geniş zaman kipi)
- Oraya kadar gitmişken teyzeni de ziyaret et. ("gitmiş" öğrenilen geçmiş zaman kipi)
☆Yaygın olarak kullanılan bazı zarf-fiiller kalıcı olarak zarfa dönüşür:
- Ailece gittiğimiz piknikte doyasıya eğlendik.
- Yumurtaları bakkaldan veresiye satın aldım.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
"Bazı şeyler bağımlılık yapıyor, mesela sen..."
#PlatonKızı^^ Rəhbər øptişimm
#Kay§u
Merhaba
Fiilimsiler: Fiillerden belirli eklerle türetilen ve fiiller gibi çekimlenemeyen, ancak fiiller gibj olumsuz şekilleri olan, cümlede isim, sıfat ve zarf görevindedir.
Fiilimsi Özellikleri:
- Fiil kökünden oluşur.
- Fiil köklerine gelen eklerle yapılır.
- ma/ne ekiyle olumsuz halde kullanılır.
- Kip ve kişi ekleri almaz.
- İsim, sıfat ve zarf görevindedirler.
Fiilimsiler 3'e ayrılır:
- İsim Fiil
- Sıfat Fiil
- Zarf Fiil
1) İsim Fiil: ma/me/ış/iş/uş/üş/mak/mek ekleriyle yapılır.
Şifresi mayışmak olarak kodlanır.
Örnekler:
- Onunla görüşmeyi bende çok istiyorum. (Görüşmek kelimesi fiilimsidir ve aynı zamanda isim fiildir. Çünkü isim fiiller ış-iş-uş-üş eklerini alırlar. Bu kelimede ise üş ekini almıştır.)
- Giderken bana sarılışını unutamıyorum. (Sarılışını kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Çünkü ış ekini aldı.)
- Okulların açılmasını dört gözle bekliyoruz. (Açılmasını kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Bu kelime ma ekini almıştır. Bu ek ise isim fiil görevindedir.)
- Okuldan ayrılmak hepimize zor gelmişti.(Ayrılmak kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Çünkü mak eki aldığı için. mek/mak eki isim fiil görevindedir.)
- Bal bal demekle ağız tatlanmaz.(Demekle kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Çünkü mek eki almıştır. mak/mek eki isim fiilin ekleridir.)
Kalıcı Ad: Bazı kelimeler, isim fiil ekleriyle türediği halde zamanla isimleşmiş, fiilimsi özelliğini kaybeder. Bu tanıma kalıcı ad denir.
Örnekler:
- Elindeki kazmayı bırakır mısın?(Kazma kelimesi kalıcı isimdir.)
- Annem ile sarma sardık.(Sarma kelimesi kalıcı isimdir.)
- Yaz gelsin de dondurma yiyelim.(dondurma kelimesi kalıcı isimdir.)
- Orhan'ın görüşlerini beğendik.(Görüşlerini kelimesi kalıcı isimdir.)
2) Sıfat Fiil: Fiillere an/en/ası/esi/mez/maz/r/ar/er/ır/ir/ur/ür/dık/dik/duk/dük/ecek/acak/mış/miş/muş/müş eklerini alarak yapılır. Şifresi anası mezar dikecekmiş diye kodlanır.
Örnekler:
- Okuyan insan bilgi sahibi olur. (Okuyan kelimesi sıfat fiildir. an eki almıştır.)
- Sevilesi çocukları vardı mahallemizin.(Sevilesi kelimesi sıfat fiildir. esi eki almış.)
- Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç.(Dönülmez kelimesi fiilimsi ve sıfat fiildir. mez eki almıştır.)
- Çocukları aramadık yer kalmadı. (Aramadık kelimesi sıfat fiildir. dık eki almıştır.)
- Bu ortamda söylenecek söz değil seninki.(Söylenecek kelimesi sıfat fiildir. ecek ekini almıştır.)
- Pişmiş aşa su katılmaz.(Pişmiş kelimesi sıfat fiildir. miş eki almış.)
Adladmış Sıfat: Cümlede her zaman sıfat göreviyle kullanılmazlar. Kendinden sonra gelen ismin düşmesiyle isimleşerek oluşur.
Örnekler:
- Geç gelen öğrenciler tahtaya çıksın. (Geç gelen kelimesi sıfat fiildir. öğrenciler kelimesi ise isim fiildir.
- Geç gelenler tahtaya çıksın. (Geç gelenler adladmış sıfat oldu.)
- Son gülen insan iyi güler.(Gülen kelimesi sıfat fiil ve insan kelimesi ise isimdir.)
- Son gülen iyi güler.( Gülen kelimesi adladmış sıfat oldu.)
Not: Bazı sözcükler sıfat fiil ekleriyle türediği halde zamanla fiilimsi görevini kaybeder ve bir kavramın veya varlığın adı olur.
Örnekler:
- Yeni nesil gelecek için kaygılanıyor.(Gelecek kelimesi kalıcı isimdir.)
- Konuklara yiyecek ve içecek ikram edildi.(yiyecek ve içecek kalıcı isimdir.)
3) Zarf Fiil: Fiillere e/arak/erek/ıp/ip/up/üp/madan/meden/maksızın/meksizin/alı/eli/ınca/ince/unca/ünce/dıkça/dikçe/dukça/dükçe/r/mez/a....a/e....e/ken/dığında/diğinde/asıya/esiye ekleriyle kullanılır.
Örnekler:
- Dereli görmeden paçaları sıvama.(Görmeden kelimesi zarf fiildir. meden eki aldı.)
- Toplum, kitap okuyarak gelişir. (okuyarak kelimesi zarf fiildir. arak eki almıştır.)
- Çayları demleyip yanıma gel.(demleyip kelimesi zarf fiildir. ip eki almıştır.)
- Buraya tanışalı iki yıl oldu.(tanışalı kelimesi zarf fiildir. eli eki almıştır.)
- Havalar gün geçtikçe ısınıyordu.( geçtikçe kelimesi zarf fiildir. dikçe eki aldı.)
- Bugün gelesiye kadar odanı toplar mısın?(gelesiye kelimesi zarf fiildir. esiye eki aldı.)
Başarılar..
#OptiSınav
