Cevap :
✨ֆɛʟǟʍʟǟʀ✨
Size Basit ve Türemiş cümleler hakkında bilgi+örnek vereceğim.
⚛️Basit Cümle: Basit cümle içinde tek yargı bulunduran cümleye denilir. Yani tek yüklem+ ve tek bilgi bildirir.
☁️Öяиєкℓєя:
- Bugün okula gittim.
- Kahvaltımı yaptım.
- Anneme yardım ettim.
⚛️Türemiş Cümle: Kelimelerin ek alarak cümlelerde kullanılmasına denir.
☁️Öяиєкℓєя:
- Çöpçü, bugün çok çalıştı.
- Marketten süt aldım.
- Ağaçlar yemyeşildi.
☃️єk вílgílєr:
- Cümle, en az iki kelimeden oluşan ve yargı bildiren sözcük gruplarından oluşan şey.
❥Bu cümlelerde birkaç sıfat var?
Sıfat, bir ismi nitelendiren şeydir.
☁️Öяиєкℓєя:
- Kırmızı elbise
- Sarı duvar
- Pembe mont
- Bu adam
ღUmarım Yardımcı Olurღ
En iyi seçersen sevinirim iyi çalışmalar dilerim
✨вαşαяıℓαя✨
#lSutluGave
#Lauleri
#End
Miriba optişim!<3
Cümle Türleri
Yüklemin türüne göre cümleler
1. Fiil (Eylem) Cümlesi
▪Yüklemi haber veya dilek kiplerinden biriyle çekimlenmiş olan cümlelerdir.
- Manzarayı birlikte seyredelim. [Seyredelim yüklemdir, Seyret- fiili dilek kipiyle çekimlenmiş.]
- Bugün alışverişe gidilecek. [Gidilecek yüklemdir, Git- fiili haber kipiyle çekimlenmiş]
2. İsim (Ad) Cümlesi
▪Yüklemi ek fiil ile çekimlenmiş olan cümlelerdir.
- Ortam kalabalıktı. [kalabalıktı yüklemdir, Kalabalık sözcüğü ek fiil ile çekimlenmiş.]
- Yaptığı tek spor, yürümekti. [Yürümekti yüklemdir, Yürümek sözcüğü ek fiil ile çekimlenmiş.]
Nøt: Yüklemi sesteş (eş sesli) bir sözcük olan cümlelere dikkat etmek gerekir. Cümleyi okumadan yanızca yükleme bakılırsa hata yapılır.
- Geç de olsa sonunda köye vardı. → Fiil cümlesi
- Çantasında birkaç parça eşya vardı. → İsim cümlesi
▪Yüklemin türü bulunurken asla köke bakılmaz, sözcüğün yapım eki almış son hâline bakılır.
- Çalışmaktır . → Çalış- sözcüğü fiildir ama “-mak” eki onu isim yapmıştır. Sonuç olarak isim cümlesidir.
- Sakinleşti . → Sakin sözcüğü isimdir ama “-leş” eki onu fiil yapmıştır. Sonuç olarak fiil cümlesidir.
Yüklemin yerine göre cümleler
1. Kurallı (Düz) Cümle
▪Yüklemi sonda olan cümleler, kurallı cümledir.
- Fiiller konusunu dönem başında öğrenmiştik. → Öğrenmiştik Yüklem, Kurallı cümle
2. Devrik (Kuralsız) Cümle
▪Yüklemi sonda olmayan cümleler, devrik cümledir.
- Fiiller konusunu Dönem başında öğrenmiştik. → Öğrenmiştik Yüklem, Devrik cümle
- Yine neler alacağımı unuttum → Unuttum Yüklem, Devrik cümle
3. Eksiltili Cümle
▪Yüklemi olmayan cümleler, eksiltili cümledir.
▪Eksiltili cümlelerin sonu üç nokta (…) konur.
- Tam oturup dinlenecekken… → Eksiltili cümledir
- Hava öyle soğuk ki… → Eksiltili cümledir
Anlamları bakımından cümleler
1. Olumlu Cümle
▪İsim veya fiil cümlelerinde yüklemde bildirilen işin gerçekleştiğini, gerçekleşeceğini ya da var olduğunu belirten cümleler, olumlu cümledir.
- Yardımlarımızdan dolayı bize teşekkür etti. → Olumlu cümle
- Bende biraz para var. → Olumlu cümle
▪Kötü ya da olumsuz olarak algıladığımız durumlar, cümleyi olumsuz yapmaz. Önemli olan şey, yargının gerçekleşip gerçekleşmediğidir.
- Top oynarken ayağını kırmış. → Olumlu cümle
- Yaşlı köpekleri dün ölmüş. → Olumlu cümle
2. Olumsuz Cümle
▪İsim veya fiil cümlelerinde yüklemde bildirilen işin gerçekleşmediğini, gerçekleşmeyeceğini ya da var olmadığını belirten cümleler, olumsuz cümledir.
▪Olumsuz cümleler; “-ma, -me, -mı, -mi, -mu, -mü; -maz, -mez; -sız, -siz, -suz, -süz” ekleriyle ve “yok, değil” sözcükleriyle yapılır.
- Çam, meyve ağacı değildir. → Olumsuz cümle
- Evde hiç ekmek yok. → Olumsuz cümle
- Uzun zamandır sinemaya gitmiyorum. → Olumsuz cümle
- Elmalar tatsızdı. → Olumsuz cümle
- Gece bir türlü uyuyamadım. → Olumsuz cümle
Nøt: Bazı cümleler biçimce olumlu olduğu hâlde anlamca olumsuz olabilir.
☘Cümle: Kadıncağız sabahtan beri ne yiyor ne içiyor.
Cümleden Çıkan Anlam: Kadıncağız sabahtan beri yemedi içmedi.
Sonuç: “Kadıncağız sabahtan beri ne yiyor ne içiyor.” cümlesi olumsuz bir cümledir.
☘Cümle: Bu masraflara para mı dayanır?
Cümleden Çıkan Anlam: Bu masraflara para dayanmaz.
Sonuç: “Bu masraflara para mı dayanır?” cümlesi olumsuz bir cümledir.
▪Bazı cümleler biçimce olumsuz olduğu hâlde anlamca olumlu olabilir.
☘Cümle: Seni anlamıyor değilim.
Cümleden Çıkan Anlam: Seni anlıyorum.
Sonuç:“Seni anlamıyor değilim.” cümlesi olumlu bir cümledir.
☘Cümle: Küçücük dükkânda yok yok.
Cümleden Çıkan Anlam: Küçücük dükkânda her şey var.
▪Biçimce ve anlamca olumlu/olumsuzluk ifadeleri verilmeden cümlenin anlamı sorulduğunda, biçime değil anlama bakarız çünkü esas olan anlamdır.
- Senin için fedakârlık yapmayacak değilim. → Olumlu cümle
3. Soru Cümlesi
▪Cevap almak için kurulan cümleler, soru cümleleridir.
- Bunların hepsini yiyecek misin?
▪Soru cümleleri, gerçek ve sözde soru cümleleri olmak üzere ikiye ayrılır:
a) Gerçek Soru Cümleleri:
- Amaç, soruya cevap almaktır.
- Akşam beni kaçta ararsın?
- Evcil hayvanınız var mı?
b) Sözde Soru Cümleleri:
▪Amaç cevap almak değil daha çok bilineni vurgulamaktır.
- Ne çok çalıştığını bilmez olur muyum? (Onaylama)
- Bunları ben mi söylemişim? (İnkâr)
- Bu parayla ne alınır ki? (Azımsama)
- İnsan, sevdiğini hiç üzer mi? (Ayıplama, kınama)
- Bir bardak çay alabilir miyim? (Rica)
4. Ünlem Cümlesi
▪Sevgi, korku, heyecan, şaşkınlık gibi duyguları ifade eden cümlelerdir.
- Tüh, annemin en sevdiği vazoyu kırdım!
- Eyvah, yine yağmura yakalanacağım!
Yapılarına göre cümleler
▪Yapılarına göre cümleler konusunun iyi anlaşılabilmesi için yan cümle ve temel cümle kavramlarının iyi bilinmesi gerekir.
Temel Cümle:
▪Birleşik cümlelerde yarım yargıları sonuca bağlayan, asıl yargıyı bildiren cümledir. Temel cümle, içerisinde mutlaka yüklemi barındırmalıdır.
- Ahmet’i bugün statta gördüm. → Gördüm, yüklemdir aynı zamanda temel cümledir.
- Dosyaları evde unuttum. → Unuttum, yüklemdir; temel cümle, yüklemi içerisinde barındırmaktadır.
Yan Cümle:
▪Birleşik cümlelerde ana cümlenin anlamını tamamlayan yardımcı unsurlardır. Genellikle yarım yargı bildirirler.
▪Türkçemizde yan cümle dört şekilde yapılır:
▪Fiilimsilerle yapılır. Bir cümlede ne kadar fiilimsi varsa bir o kadar da yan cümle vardır.
- Üşüyünce ellerini ovuşturarak içeri girdi. → Yan cümle/Yan cümle/temel cümle
▪“-sa/-se” şart ekiyle yapılır.
- Bir şeye ihtiyacın olursa ben buradayım. → Temel cümle/Yan cümle
▪Yargıların bağlayan “ki” bağlacı ile yapılır. “ki”li birleşik cümlelerde temel cümlenin yan cümleden önce geldiği yönünde genel bir kabul vardır.
- Öyle sanıyorum ki akşama evde oluruz. → Temel cümle/Yan cümle
▪Nesne görevindeki doğrudan anlatım cümleleriyle yapılır.
- Terli terli soğuk su içme, dedi. → Yan cümle/Temel cümle
Yapılarına göre cümleler dört başlık hâlinde incelenir:
1. Tek Yüklemli (Basit) Cümle
▪Yüklem tektir ve herhangi bir yan cümle bulunmaz.
▪Cümlenin uzunluğu ya da kısalığı ölçü değildir.
- Şu kale, en sağlam yapısıdır bu küçük kentin.
▪Yüklem tek olmasına rağmen yan cümle olduğu için basit cümle sayılmaz.
2. Birleşik Cümle
Birleşik cümleleri dört başlık altında inceleyebiliriz:
a. İçinde Fiilimsi Olan Cümle (Girişik Birleşik Cümle):
▪Tek yüklemi olan ve yan cümlesinde fiilimsi bulunan cümlelerdir.
- Beni görünce koşarak yanıma geldi. → Yan cümle/Yan cümle/Temel cümle
Nøt: Yüklemin içerisinde yer alan fiilimsiler yan cümle yapmaz, temel cümle olur.
- Tek çaresi, onunla konuşmaktı. → Konuşmaktı yüklem, Konuşmak sözcüğü fiilimsi olmasına rağmen yan cümle değildir.
b. Şartlı Birleşik Cümle:
▪Tek yüklem bulunur.
▪Şartlı birleşik cümleler “-sa/-se” ekleriyle yapılır.
▪Yan cümle, temel cümleye şart anlamı katarak bağlanır.
- Kendine güvenmezsen başaramazsın. → Yan cümle/Temel cümle
Nøt: Yan cümlesinde “-sa/-se” olup ayrıca bir de fiilimsi bulunuyorsa cümle yine şartlı birleşik cümle olur.
- Anlatılanları iyi dinlersen konuyu çabuk kavrarsın.
c. “ki”li Birleşik Cümle:
▪Birden fazla yargının “ki” bağlacı ile bağlandığı cümlelerdir. “ki”li birleşik cümlelerde temel cümlenin yan cümleden önce geldiği yönünde genel bir kabul vardır.
- Anladım ki bu konuda ben yanılıyorum. → Temel cümle/Yan cümle
- Düşündüm ki sen de bizimle gelebilirsin. → Temel cümle/Yan cümle
d. İçinde Cümle Olan Cümle (İç İçe Birleşik Cümle):
▪Yüklem tek olur.
▪Yan cümlesinde doğrudan anlatım vardır.
▪Doğrudan anlatımlı cümle temel cümlenin nesnesi olmak zorundadır.
- Bir haftaya kadar buraya dönmüş olacağım dedi. → Yan cümle (Belirtisiz nesne görevinde)/ Temel cümle
3. Birden Çok Yüklemli (Sıralı) Cümle
▪Birden fazla yüklem vardır.
▪Yüklemler, virgülle ya da noktalı virgülle bağlanırlar.
- Acıktım bir şeyler yiyeceğim. → 2 Yüklemli
- At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır → 4 Yüklemli
Nøt: Öge ortaklığı olanlar bağımlı, olmayanlar bağımsız sıralı cümle olur.
- Ebru bu paketleri sana bıraktı, gitti. → Özne/Yüklem/Yüklem [Özne ortaklığı olduğu için bağımlı sıralı.]
- Ege uyudu, Arda hâlâ oynuyor. → Yüklem/Yüklem [Hiçbir öge ortak değil, bağımsız sıralı.]
4. Bağlacı Olan (Bağlı) Cümle
▪Birden fazla yüklem vardır.
▪Yüklemler, bağlaçlarla birbirine bağlanır.
- Kapıyı açtı ve dışarı çıktı. → Yüklem/Yüklem
Nøt: Hem… hem…, ne… ne…, ya… ya…” gibi tekrarlı bağlaçlar, yüklemleri bağlarsa bağlı cümle oluşturur.
- Hem okurum hem yazarım. → Yüklem/Yüklem [Bağlı cümle]
- Ya benimle gelirsin ya evde oturursun. → Yüklem/Yüklem [Bağlı cümle]
▪Bağlaç kullanılan her cümle bağlı cümle (bağlacı olan cümle) olmaz. Bağlı cümle olabilmesi için yüklemleri birbirine bağlaması gerekir.
- Ne annesini ne babasını dinledi. → Yüklem [Bağlı cümle değil çünkü yüklem tek.]
- Emel ve Sude, birlikte geziyor. → Yüklem [Bağlı cümle değil çünkü yüklem tek]
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
"Öğret bana nasıl unutulur düşünmek?"
#PlatonKızı^^ Rəhbər"m
#OptiYolunda
!! Cevabım (ç)alıntı değildir !!
ßaşarılar dilerim☘️♡
