İsim Çekim Ekleri Nelerdir Cümle Örnekleri İle Konu Anlatımı
Sözcüklerle cümle kurmaya yarayan ekler, cümlelere görev yükleme ve yeni kelimeler türetmek amacıyla da kullanılmaktadır.
Ekler yapım eki ve çekim eki olarak ikiye ayrılır. Çekim ekleri de kendi arasında fiil çekim ekleri ve isim çekim ekleri olarak ayrılırken her ikisinin de alt başlıkları vardır.
İsim Çekim Ekleri Nelerdir?
İsim çekim ekleri sözcüklerin değişik şekillerde ve görevlerde kullanılmasını sağlar. Sözcüklerin hal değiştirmesini sağlayan çekim ekleri, kelimenin diğer kelime ile kuracağı bağı güçlendirir.
Çekim eki alan kelime cümlede görev almasını, halini, zaman, şahıs ve sayısını belirtme konusunda etkilidir.
Çekim ekleri kök ya da gövde halinde bulunan sözcüğe getirilerek zaman ve şahıs anlamı kazandırmakta görevlidir.
İsim çekim ekleri ise isim ve isim soylu sözcüklerin sonuna getirilerek onları diğer isimlere, edat ve fiillere bağlamakla görevli olan, cümle içinde kelimenin görevini belirleyen eklerdir.
İsim çekim ekleri:
Cümle Örnekleri İle Konu Anlatımı
Belirtme Hal eki (-ı, -i)
Örnek: Babası çocuğu çağırdı.
Yönelme Hal eki(-a, -e)
Örnek: Okula gittim.
Bulunma Hal eki (-da, -de)
Örnek: Akşam evde olacakmış.
Ayrılma Hal eki (-dan,-den)
Örnek: Okuldan eve geçecekti.
Eşitlik Hal eki (-ca, -ce)
Örnek: Çocukça davranışları beni üzüyordu.
Vasıta Hal eki (ile)
Örnek: Beyaz bulutlarla hayallere daldı.
İlgi Hal eki (-ki)
Örnek: Bizim köyümüz çok büyüktür- bizimki çok büyüktür.
Çokluk eki(-lar, -ler)
Örnek: Evler, arabalar, öğrenciler.
Soru eki (mi)
Örnek: Eve gelecek misin?
Ek fiil
Örnek:
Bugün hava çok güzel. ( ek fiilin geniş zamanı)
Bu akşam çok yorgundu. ( ek fiilin görülen geçmiş zamanı)
Ayşe çok heyecanlanmış. (ek fiilin duyulan geçmiş zamanı)
O kadar güzelse hemen al. (ek fiilin şartı)
NOT: Çekim ekleri hem isimlere hem de fiillere gelir. Çekim ekleriyle, yeni kelime
türeten yapım eklerini karıştırmamak için kelimenin önceki ve sonraki anlamlarına bakmak gerekir. Ayrıca kalıplaşmış çekim ve yapım ekleri çok belirgindir ve görür görmez tanımak için örnekler üzerinde uygulama yapmak gerekir.
– Kalemimi buralarda gördün mü?
– Serpil teyze, yaşına göre çok kibar ve kültürlü biridir.
– Türkçe diller arasında kolay öğrenilen bir dildir.
– Havuzda yüzmek, denizde yüzmekten zordur.
– Türkiye’de evlenme yaşı oldukça yükseldi.
– Bilgisayarımda istediğin belge bulunuyor.
» “Bu akşam teyzemlere gideceğiz.”
cümlesinde “aile” anlamı,
» “Almanlar, yazın Alanya’ya geliyor.”
cümlesinde “millet” anlamı,
» “Murat Beyler biraz sonra burada olur.”
cümlesinde “saygı” anlamı,
» Zavallı çocuk, ateşler içinde kıvranıyor”
cümlesinde “abartma” anlamı bildirmektedir.
“-lar, -ler” çokluk ekiyle üçüncü çoğul şahıs eki olan “-lar, -ler”i karıştırmamak gerekir. Çokluk eki isimlere, şahıs eki fiilere gelir.
» “Çocuklar, mutfakta yemek yiyorlar.”
cümlesinde “çocuk” ismine gelen “-lar” eki çokluk ekidir. Burada birden fazla çocuk anlamı vardır. Ancak “yiyorlar” sözcüğündeki “-lar” ise 3. çoğul șahıs ekidir. Bu ek de “ye-” fiiline gelmiştir.
