*YAĞLAR:
Canlılardaki temel organik bileşiklerden biridir.Yağların yapılarında C,H ,O ve N gibi elementler bulunur.Yapı taşları 3 molekül yağ asidi ile bir molekül gliseroldür.
Yağ asitleri çift ve yüksek karbon sayılı karboksilli asitlerdir.
YAĞLARIN ÇEŞİTLERİ
1.Doymuş Yağlar:Bir yağ asidinin C zincirinde C atomları arasında çift bağ yoksa buna doymuş yağ asidi denir.Doymuş yağ asidi içeren yağlara da doymuş yağlar denir.
2.Doymamış Yağlar:Yağ asidinin C zincirinde bir yada daha fazla çift bağ varsa buna doymamış yağ asidi denir doymamış yağ asidi içeren yağlara da doymamış yağlar denir.
Doymamış yağ asiti dendiğinde alkil grubunda en az bir tane çift bağ bulunduran yağ asitleridir. Bu asitler oda sıcaklığında sıvı haldedir.
Yağ asitlerinin gliserin ile oluşturdukları esterlerdir. Bunlara gliserid de denir. Kullanılan yağ asidi doymuş ise katı yağlar(örnek:tereyağı,margarin gibi), asit doymamış ise sıvı yağlar (zeytin yağı,çiçek yağı gibi) elde edilir. Sıvı yağlar H2 ile doyurularak katı yağlar (Margarin) elde edilir.
Yağların sindirimi on iki parmak bağırsağında başlar, ince bağırsakta biter.
Yağlar: 1 gr yağın solunumu ile 9,5 kcal enerji sağlanır.
YAĞLARIN ÖZELLİKLERİ
• Vücudun başlıca enerji deposudur.
• Büyüme ve onarıma yardımcı olur.
• Besin olarak kullanılır.
• Karbonhidratlardan sonra enerji vermesi için kullanılır.
• Vücudun yapısına katılır.
• Organlara destek olup darbelere karşı korur.
• Vitaminlerin bir bölümünün vücuda alınmasını sağlar.
• Vücudumuzun düzenli çalışmasında etkili olan bazı hormonların üretiminde görevlidir.
• En çok enerji veren besin içeriğidir.
• Vücuda fazla alınan yağlar, deri altında ve iç organların etrafında depolanır.
• Deri altında depolanan yağlar vücut ısısını korur.
• Uzun süre aç kaldığımızda enerjiyi yağlardan sağlayarak kullanırız.
• Büyük moleküllü besin içeriği olduğu için sindirilmeden doğrudan kana veya hücrelere giremezler.
• Yağlar, bitkisel ve hayvansal besinlerden elde edilir. Ayçiçeği, zeytin, pamuk çekirdeği, ceviz, fındık, fıstık, soya fasulyesi, susam,badem,kabak çekirdeği gibi bitkisel besinlerde çok, sebze ve meyvelere az miktarda yağ bulunur. Hayvanlardan ise tereyağı, kuyrukyağı ve iç yağı elde edilir.
• Ayrıca balık,kaymak,et ve et ürünleri yağ bakımından zengin besinlerdir.
• Yağlarda, karbonhidratlardan daha çok enerji vardır.Çok fazla yağlı besinler alındığında vücudumuzda depolanır ve obezite oluşur.
• Verdiği enerji miktarı en fazla olmasına rağmen sindirilmesi uzun sürdüğü için enerji vermesi için vücutta öncelikle karbonhidratlar kullanılır.
• İhtiyacından fazla alınan besin içerikleri vücutta yağa dönüşerek depolandığından vücut sağlığı için zararlıdır.
• Yetişkin insan vücudunun ortalama %18’i yağdır.
NOT: Yağların daha fazla enerji vermesinin sebebi;yapılarında daha fazla hidrojen bağı bulunmasıdır.
Yağların vücuda 2. sırada kullanılmasının sebebi
*Yakılmaları için daha fazla oksijene ihtiyaç duyarlar
*Vücutta depo maddesi olarak kullanılır
*Yıkımlarının daha uzun sürmesinden dolayı
ENERJİ VERİM SIRASI VÜCUTTA KULLANIM SIRASI
1.Yağ 1.Karbonhidrat
2.Protein 2.Yağ
3.Karbonhidrat 3.Protein
YAPIYA KATILIM SIRASI DÜZENLEYİCİ OLARAK GÖREV YAPAN
1.Proteinler 1.Su
2.Yağlar 2.Mineraller
3.Karbonhidratlar 3.Vitaminler
4.Vitamin 4.Proteinler
5.Nükleik asitler
