KÖK : Bir kelimenin, daha küçük parçalara ayrılmayan, anlamlı en küçük parçasına denir. Kelime kökü, kelimenin tamamı ile ilgili olmalıdır.
Örnek:
“Okul” kelimesinin kökü, “oku” fiilidir. Fakat bu kelimede “ok” kısmı da bir anlam taşır. Ama okul ile ok arasında bir ilgi yoktur.
Kökler dilin ana malzemesi olup bilemediğimiz zamanlardan beri vardır.Sonradan yapılmazlar.İhtiyaç duyduğumuz kelimeler bu köklerden faydalanılarak yapılır.
Kökler iki çeşittir:
1. İSİM KÖKLERİ
Bir varlığı, niteliği, ilgiyi veya duyguyu en kısa biçimde tanıtan köklere denir. Dört çeşittir:
a) Varlık kökleri : Çöl, yol, sıra, ev...
b) Nitelik kökleri : İyi, güzel, kötü...
c) Duygu kökleri : Ah, vah, tüh, ey...
d) İlgi kökleri : Ben, sen, o, ile, için...
İsim kökleri cümle içinde “isim, zamir, zarf, sıfat, edat, bağlaç ve ünlem” göreviyle kullanılabilir. Dilimizde isim kökleri en fazla üç heceden oluşur.
Örnek: Karınca, kelebek, araba...
İsim kökü içine “yansıma kök” dediğimiz doğa ses ve görüntülerinden esinlenerek yapılmış kökler de girer.
fış – kır-
miyav-la-
çıt-ırtı
fıs- ılda-
2. FİİL KÖKLERİ
İş, oluş,hareket ve durum bildiren köklere fiil kökleri denir.
Örnek: Gel-, otur-, ver- ...
Dilimizde hem fiil hem isim kökü olarak kullandığımız kelimeler de vardır. Bunlara “ ortak kök” denir.Bu kelimeler tek anlam taşımalarına rağmen diğer köklerin tersine hem isim hem fiil eklerini alabilirler.Bu kökleri sesteş (eş sesli) kelimelerle karıştırmamak gerekir.Sesteş kelimeler, iki ayrı kelimedir, ortak kök ise tek bir anlamı olan, kullanıldığı yere göre fiil ya da sim olan kelimedir.
Örnek:
eski - y – en giysi
fiil kökü
eski
ortak kök
�� eski -ci
isim kökü
ağrı - lar
isim kökü
ağrı
ortak kök
ağrı - yor
fiil kökü
taş- taş – kın su
fiil kökü fiil kökü
sesteş
kelimeler
taş taş – lık arazi
isim kökü isim kökü
