Türkiye'de kuzey kıyılarının sıcaklığı güney kıyılarının sıcaklığından düşüktür. Neden?
Türkiye’de yer şekillerinin çeşitlilik göstermesinden dolayı kısa mesafede iklim değişimi fazladır ve aynı tarihlerde farklı mevsim özellikleri yaşanabilmektedir
Yurdumuzun kuzeyinde ve güneyinde dağlar kıyıya paralel uzandığından kıyı ile iç kesim arasında buralarda iklim farklılığı fazladır. Ege Bölgesi’nde ise dağlar kıyıya dik uzandığından farklılık daha azdır. Dağların kıyıya paralel uzandığı yerler daha fazla yağış alır. Örnek, Karadeniz ve Akdeniz kıyıları Ege kıyılarından daha fazla yağış alır.
Yükseltinin etkisiyle sıcaklık Türkiye’de batıdan doğuya doğru azalır. ayrıca yüksek yerler çevresine göre daha fazla yağış alırken, çukur yerler az yağış alır. Örnek, Doğu Anadolu Bölgesi İç Anadolu Bölgesi'nden daha fazla yağış almaktadır. Doğu Anadolu'da çevresine göre çukurda yer alan Iğdır çok az yağış almaktadır.
Bakı etkisinden dolayı dağlarımızın güneye bakan yamaçları bütün yıl kuzey yamaçlarına göre daha sıcaktır.
Denize göre konum
Kıyı bölgelerde nem fazla olduğunda buralarda hava geç ısınır, geç soğur. Sıcaklık farkları azdır. Kışlar ılık ve yağışlar fazladır. İç kesimlerde ise nem az olduğundan hava çabuk ısınır, çabuk soğur. Sıcaklık farkları fazla olur. Kışlar soğuk ve kar yağışlıdır ve yağış miktarı azdır.
Rüzgarların esme yönü
Türkiye’ye kuzeyden gelen rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güneyden gelenler sıcaklığı artırır (enlem etkisinden dolayı).
Basınç merkezleri
Türkiye etrafında oluşan basınç merkezleri de rüzgar ve yağış rejimi üzerinde etkili olmaktadır.
Yaz mevsiminde Atlas Okyanusu üzerinde oluşup genişleyen yüksek basınç ve Basra Körfezi üzerinde oluşan alçak basınç etkisi altına girer.
Kış mevsiminde ise, kuzeyden gelen soğuk hava, Akdeniz üzerinden gelen ılık ve nemli havanın etkisine girmektedir. Bu iki hava kütlesinin karşılaşması ile cepheler oluşmakta ve kıyılarda çoğunlukla yağmur, Trakya, iç ve yüksek kesimlerde kar yağışına neden olmaktadır.
TÜRKİYE'DE İKLİM ELEMANLARI
SICAKLIK
Türkiye'de sıcaklık, kıyılarda enlem farkına, iç kesimlerde ise denizden uzaklık, yükselti, yer şekilleri gibi faktörlere bağlı olarak değişir.
Sıcaklığın dağılışını gösteren haritalara izoterm (Eş sıcaklık) haritaları denir.
GERÇEK İZOTERM HARİTALARI
Yükseltinin etkisi dikkate alınarak çizilen sıcaklık haritalarıdır.
İNDİRGENMİŞ İZOTERM HARİTALARI
Her yer deniz seviyesinde kabul edilir. Yükseltinin etkisi ortadan kaldırılmıştır. Yani, bütün yükseltilerin sıcaklığı her 200 m de 1 °C artırılarak deniz seviyesine indirgenir.
Sıcaklığın farklı dağılışında yer şekillerinin (Yükselti, eğim, bakı ve dağların uzanış doğrultusu) etkisi ortadan kaldırılarak çizilir.
NOT: Bir yerin gerçek sıcaklığı ile indirgenmiş sıcaklığı arasında fark fazla ise o yerin yükseltisi fazladır. Fark az ise yükselti de azdır
çoğunlukla kuzeyden esen rüzgarlar çok daha soğuktur çünkü dünya üzerinde kuzeyde kutuplar vardır.