Cevap :
Cevap:
Açıklama:
Kökler isim ve fiil kök olarak ikiye ayrılır. Bir kökün isim veya fiil kök olup olmadığını mastar eki olan -mek, -mak getirilerek tespit edilir. Mastar eki geldiğinde anlamlı oluyorsa fiil, anlam bozuluyorsa isimdir.
Örneğin;
Sevgi kelimesine mastar eki getirdiğimizde " sevgimek " olur. Anlamsız olduğundan isim kök olduğunu anlarız.
Git kelimesine mastar eki getirildiğinde "gitmek" olur. Anlamlı olduğundan fiil köktür.
Sorunun Çözümü:
Sarışın kelimesine mastar eki getirirsek " sarışınmak " olur. Anlamsız olduğundan sarışın kelimesinin isim kök olduğunu anlarız.
Örnekler;
Gez = Gezmek olduğunda anlam bozulmadığından dolayı fiil köktür.
Hoşgörü = Hoşgörümek olduğunda anlamsız olduğundan isim köktür.
Süz = Süzmek olduğunda anlamlı olduğundan fiil köktür.
Sezgi = Sezgimek olduğunda anlamsız olduğundan isim köktür.
Sür = Sürmek olduğunda anlamlı olduğundan fiil köktür.
✨☁️ MҽɾԋαႦα ☁️✨
Kökler, bir dili oluşturan anlamlı en küçük ve en önemli birimdir. Sözcük yapısı ile ilgili konuların (gövde, çekim ekleri, yapım ekleri, basit/türemiş/birleşik sözcükler vs) temelini oluşturması yönüyle “kökler” konusunun iyi öğrenilmesi gerektiğini özellikle belirtmek isteriz.
KÖK NEDİR? NASIL BULUNUR?
Kök, bir kelimenin anlam taşıyan en küçük parçasıdır. Diğer bir ifadeyle kelimede bulunan tüm yapım ekleri ve çekim ekleri çıkarıldıktan sonra geriye kalan anlamlı kısım, o kelimenin “kök”ü sayılmaktadır.
Örneğin:
Bil – gin – ler – imiz
(kök) (yapım eki) (çekim eki) (çekim eki)
ÖNEMLİ UYARI! : Bir sözcüğün kökü, o sözcüğün tamamı ile mutlaka anlam ve yapı bakımından ilişkili olmak zorundadır. Kök bulunurken yapılan en büyük hatalardan biri budur. Yani bir kelimeyi en küçük parçaya kadar indirdiğinizde hala sözcükle anlamca bağlantılı ise sözcüğün kökünü bulmuşsunuz demektir. Örneğin;
- Elmas – lar – ı – mız (Doğru)
- (kök)
- El – ma – s – lar – ı (Yanlış) (El ile elmas arasında hiçbir ilişki yoktur)
- Suç – lan – dı – lar (Doğru)
- (kök)
KÖKLERİN ÖZELLİKLERİ
- Kök; bir dilde önceden beri mevcut olan, sonradan uydurularak üretilmeyen sözcüklerdir. Yeni bir kavramı ya da varlığı karşılayabilmesi için halihazırda var olan köklere ekler getirilir ve böylece yeni kelimeler türetilir. Ayrıca türetilen bu kelimeler topluluğuna da “kök ailesi” denilmektedir.
Örnekler: sabır, ufuk, zaman, film, gül vb.
- Kökler genellikle tek hecelidir; ancak, iki ve sayıca az olsa da üç heceli kökler de dilimizde mevcuttur.
Örnekler: göz (tek heceli), kulak (iki heceli), kelebek (üç heceli) vb.
- Türkçede kökler eklere değil, ekler köklere uyum sağlamak zorundadır. Bu yüzden eklerin birden fazla şekilleri bulunurken (örn. “-ler, -lar” çoğul ekleri), köklerin sadece tek şekilleri mevcuttur. Çünkü kökteki ses değişiklikleri, anlam değişikliğini de beraberinde getirmektedir. Örneğin “-lık” isimden isim yapma ekini inceleyelim. Kök değiştikçe, ekin köke göre nasıl değişiklik gösterdiğini görebilirsiniz:
Baş – lık
Beş – lik
Boş – luk
Söz – lük
UYARI: 1. ve 2. tekil kişi zamirleri “ben” ve “sen”, yönelme/yaklaşma hali eki (-e, -a) aldıklarında bu kurala aykırı olarak köklerinde değişim meydana gelir. Bu durumda ek köke değil, kök eke tâbi olur diyebiliriz.
EK BİLGİ: İsim kökleri tek başına kullanıldıklarında anlamlıyken, fiil kökleri çekimlendiği şahıs eki ve kip eki ile birlikte anlam kazanırlar. Fiil köklerinden sonra “-” kısa çizginin getirilmesi de fiil kökünün bu tamamlanmamış olma özelliğinden kaynaklanır. Biz kısa çizgiyi, kökün devamına gelecek eklerin varlığına işaret etmek için kullanıyoruz. Bu köklerden sonra kısa çizgi getirilmez ise kök, emir kipinin 2. tekil şahıs eki ile çekimlenmiş olarak kabul edilir. Böyle bir anlam karışıklığını önlemek adına kısa çizgi kullanılır.
SESTEŞ (EŞ SESLİ) KÖKLER
- Dilimizde, yazılışları ve okunuşları aynı olan ancak; anlamı ve görevi farklı olan kökler “sesteş (eş sesli) kök” olarak adlandırılmaktadır.
- Burada önemli olan nokta, eş sesli köklerin birbiri ile hiçbir anlam ilişkisinin bulunmuyor olmasıdır. Biri fiil diğeri isim soylu olarak karşımıza çıkmaktadırlar.
^^ Kølây Gəlsîn ẞâşârīlâr ^^
#BigSecrect
#İvana
#ss123451767
