Cevap :
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI VE CEMİYETLER
Mondros Ateşkes Anlaşması
Çanakkale ve İstanbul Boğazları açılacak, buralardaki istihkâmlar müttefikler tarafından işgal edilecektir.
n Osmanlı Devleti’nin siyasi varlığı fiilen sona ermiş ve İstanbul tehdit altına girmiştir.
n Anadolu ve Rumeli topraklarının bağlantısı kesilerek Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü bozulmuştur.
Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması için gerekli görülecek askerlerin fazlası terhis edilecektir. Askeri kuvvetin sayısı Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında yapılacak görüşmelerden sonra kararlaştırılacaktır.
n Osmanlı Devleti, askeri yönden savunmasız bir duruma getirilmiştir. Bu durum İtilaf Devletleri’nin işgallerini kolaylaştırırken Türk halkının da silahlanarak direnişe geçmesine neden olmuştur.
İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıktığında herhangi stratejik bir noktayı işgal edebilecektir.
n Wilson İlkelerine ters düşmeden gizli anlaşmaları uygulamak için ortam hazırlanmıştır.
n Azınlık isyanlarına sebep olmuştur.
n Direniş cemiyetleri kurulmuştur.
n Anadolu’nun tamamı işgale açık hale gelmiş ve Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
n Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışına ortam hazırlanmıştır.
Hükümet haberleşmeleri dışındaki bütün haberleşme istasyonları (telsiz, telgraf ve kablo) İtilaf Devletleri’nin denetimine verilecektir.
n İtilaf Devletleri haberleşme araçlarını ellerinde bulundurarak işgaller karşısında tepkilerin genişlemesini önlemek istemişlerdir.
n İtilaf Devletleri kendilerine karşı yapılabilecek organize hareketleri zamanında öğrenmeyi ve direnişleri bastırmayı amaçlamışlardır. Ayrıca, bütün istasyonların İtilaf Devletleri’ne bırakılması Anadolu topraklarının bütünüyle işgal edilebileceğinin belirtisidir.
İtilaf Devletleri bütün liman ve tersanelerden faydalanabileceklerdir. Toros tünelleri, demiryolları ve deniz işletmeleri İtilaf Devletleri’ne bırakılacaktır. Denizciliğe, askerliğe ve ticarete ait maddelerin ve malzemelerin tahribi önlenecektir.
n 5. 6. ve 7. maddelerle İtilaf Devletleri, ağır ekonomik yükümlülükler koyarak Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını elinden almıştır. Böylece, ayakta duramayacak olan Osmanlı Devleti’ni kendilerine bağımlı hale getirmeye çalışmışlardır.
Vilâyat-ı Sitte’de (Erzurum, Van, Diyarbakır, Elazığ, Sivas, Bitlis) herhangi bir karışıklık çıktığında İtilaf Devletleri bu illeri işgal edebileceklerdir (Ateşkesin 24. maddesi).
n 24. maddenin İngilizce metninde altı vilayet “Six Armenian Vilayets” altı Ermeni vilayeti olarak geçmektedir. Bundan hareketle bu şehirlerin Ermenilere verileceği ve bölgede Ermeni Devleti’nin kurdurulacağı sezilmektedir.
İngiltere, tek başına ateşkesi imzalayarak Fransa ve İtalya'ya karşı üstünlük sağlamıştır.
Osmanlı Devleti’ni Paylaşma Tasarıları
n Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği yıllarda, Osmanlı Devleti’nin yıkılmak üzere olduğunu gören İtilaf Devletleri, aralarında yaptıkları gizli antlaşmalarla Osmanlı topraklarını paylaştılar.
n Birinci Dünya Savaşında İtilaf Devletleri arasında yapılan gizli anlaşmaları Rusya'daki Bolşevikleri dünya kamuoyuna duyurdular. Bu nedenler gizli anlaşmaların uygulanması zorlaştı. Rusya'nın savaştan çekilmesinden sonra paylaşım planları değişikliğe uğramamış, İtilaf Devletleri, Rusya’ya bırakılan yerlerden Boğaları ortak yönetmeyi, Doğu Anadolu'yu parçalayıp buralarda yeni devletler kurmayı ve Ermenilere toprak vermeyi kararlaştırmışlardır. Gizli anlaşmalarla en büyük tepki Wilson İlkelerinin yayınlanmasıdır. Mondros’tan sonraki işgaller gizli anlaşmaların sonucudur.
İzmir’in İşgali ve Sonuçları
n Yunanlılar İtilaf Devletleri’nin koruyuculuğu altında 15 Mayıs 1919’dan itibaren İzmir’i işgale başlamıştır.
n Rumların çılgın tezahüratları arasında İzmir’e giren Yunan kuvvetlerine ilk kurşunu atan gazeteci Hasan Tahsin, Batı cephesinde ilk Türk direnişini başlatmıştır. Yunanlılar İzmir’e girdikten sonra birçok insanı öldürmüşler, subay ve sivil memurları tutuklamışlar ve halka kötü muamele yapmışlardır.
n Yunanlılara karşı silahlı direniş başlamış, Redd-i İlhak Cemiyeti’nin çalışmalarıyla Kuvay-ı Milliye teşkilatları kurulmuştur.
n İzmir’e asker çıkaran Yunanlılar bölgede işgallere ve katliamlara başlamışlardır.
n Yerli Rumların taşkınlıkları artmış ve şehir Rumlar tarafından yağmalanmıştır.
n Anadolu’nun değişik yerlerinde İzmir’in işgalini protesto için mitingler yapılmıştır.
n İzmir’in işgal edilmesi tehlikenin ne kadar büyük ve yakın olduğunu ortaya koymuş ve Kurtuluş Savaşı’nın başlamasını hızlandırmıştır.
ÖNEMLİ NOT
n Gizli antlaşmalarda yer almamasına rağmen, İngilizlerin Batı Anadolu'ya Yunanlıları çıkarması, Batılı devletlerarasındaki çıkar çatışmasının bir yansımasıdır.
n Mondros'tan sonra Boğazların her iki yakasının işgal edilmesi, "Osmanlı yönetim merkezinin" İtilaf Devletleri'nin kontrol ve baskısı altına girmesine yol açmıştır.
n Mondros'tan sonra Mebuslar Meclisi'nin kapatılması, Osmanlı'da "milli idarenin" devre dışı bırakıldığını gösterir.
Milli Cemiyetler
Trakya Paşaeli Cemiyeti
n 2 Aralık 1918’de Edirne’de kurulmuştur. Amacı mütarekeden sonra azınlıkların taşkınlıkları ve işgaller karşısında Trakya’da yaşayan Türklerin haklarını koruyup, direnişi sağlamak ve gerekirse silahla karşı koymaktı.
İzmir Müdafaa–i Hukuk–u Osmaniye Cemiyeti
n 2 Aralık 1918’de kurulmuştur. Cemiyet İzmir’in Yunanlılara verilmesini engellemeye, İzmir’in Türklüğü hakkında propaganda yoluyla dünya kamuoyunu inandırmaya ve haklarını korumaya çalışmıştır.
Vatan bir bütündür,parçalanamaz...........................................
