türk edebiyatında farklı edebi dönemlerde oluşan ses ve ritim özellikleri nelerdir araştırınız ?
1. Yukarıdaki şiirde Allah’a yalvarış şeklindeki söyleyiş şiirin ses akışı mıdır? Şiiri sesli okuyarak cevaplayınız.
2. Şiirin hangi hece ölçüsüyle yazıldığını bulunuz.
3. İlk dörtlükte birinci ve üçüncü mısrada yer alan yolları ile kolları arasında yol ve kol sözcükleri se benzerlikleri bakımından hangi ismi alırlar. Aynı işlevi gördükleri için çokluk eki durumundaki “ları”ya ne diyoruz. Araştırınız.
4. İkinci dörtlükte ilk üç mısradaki hız iz ve düz sözcüklerindeki ortak sesler hangileridir. “olsun” sözcüğünün görevi nedir?
5. Son dörtlükte “insan” “hayvan” “vicdan” sözcüklerindeki “an” nasıl bir ses benzerliğidir. Bu sözcüklerin sonundaki “ı” sesi bütün isimlerde aynı görevle mi yer almaktadır?
6. Şiirin ahenkli olmasında söyleyişin mısra sonlarındaki ses benzerliklerinin ve hece ölçüsünün rolü nedir? Kendi düşüncelerinizi belirtiniz.
7. Şiirdeki ses akışını ritim bakımından hece ölçüsü ve mısra sonlarındaki benzerlikleri mi desteklemektedir? Okumada mısra sonlarının yüklendiği ses değerlerini sınıfta birkaç arkadaşınıza sesli olarak okutunuz. Şiirin ritmine bu bakımdan dikkat ediniz. Hece ölçüsünün ve mısra sonlarındaki ses benzerliklerinin rolünü bu bakımdan belirleyiniz.
BİR TEPEDEN
Rü’yâ gibi bir akşamı seyretmeye geldin
Çok benzediğin memleketin her tepesinde
Baktım: Konuşurken daha bir kerre güzeldin
İstanbul’u duydum daha bir kerre sesinde
Irkın seni iklimine benzer yaratırken
Kaç fethe koşan tuğlar ufuklarla yarışmış.
Tarihini aksettirebilsin diye çehren
Kaç fâtihin altın kanı mermerle karışmış.
Yahya Kemal Beyatlı
1. Bir Tepeden adlı şiirde mısra sonlarındaki ses benzerliklerini belirleyiniz. Bu ses benzerliklerinin redif ve kafiye ayırımını yapınız.
2. Şiiri sesli okuduğunuzda vurgu ve tonlamaların hangi sözcüklerde yoğunluk kazanıyor? “Rü’yâ” “kerre” sözcüklerinin şiire ses bakımından kazandırdığı ritmik özellikler olabilir mi? Tartışınız.
3. Şiirdeki ses akışını tarihe ve geçmişin değerlerine bağlılık duygusu ile ilişkilendirebilir miyiz? Niçin?
4. Bir Tepeden adlı şiirde ahenk nasıl sağlanmaktadır? Tema ses akışı kafiye ve mısra içindeki ses benzerlikleri bakımdan değerlendiriniz.
5. Şiirdeki “ç” “ş” ve “r” seslerinin kullanıldıkları yerleri belirleyiniz. Bu seslerin şiire ahenk bakımından katkısını tartışınız.
6. Şiirin ölçüsünde ve ses akışında bir farklılık var mıdır?
7. Orhan Seyfi Orhon ile Yahya Kemal’in şiirini karşılaştırdığınızda ahengi sağlayan unsurlar bakımından benzer ve farklı yönler nelerdir?