Dilin işlevleri:
1. Göndergesel işlev: Dilin bilgi verme işlemidir.
"Benim adım Zeynep."
"Bu ağaç 400 yıllıkmış."
"Topkapı Sarayı Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır."
"Dersler 8:40'ta başlıyor."
"Bugün Babalar Günü."
2. Heyecana bağlı işlev: Duygu ve düşüncelerini belirtme işlevidir.
"Iyy, örümceklerden nefret ederim."
"Korkma, bir çaresini buluruz."
"Seni seviyorum!"
"En sevdiğim şarkı çalıyor!"
“Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerâit içinde dahi, vazifen; Türk İstiklâl ve Cumhuriyetini kurtarmaktır!”
3.Şiirsel(Sanatsal) İşlev: İleti karşı tarafta farklı çağırışımlar uyandırmak amaçlıdır.
Tüm şiirler bu işleve bir örnek olarak verilebilir.
"Ayrılığın bedelini, çekerek binlerce kez ödedim
Bu şehirleri, bu sokakları
Adım adım, milim milim boynu bükük gezdim
Şu an ne haldeyim, ne dertteyim nereden bileceksin be gülüm
Onun için en son dileğim son kez
Ölmeden göreyim
Yar yar yar yar vurma beni derinden
Zor zor zor zor vazgeçip kopmam senden"
-michel houellebecq
4. Alıcıyı harekete geçirme işlevi: Karşı tarafa bir iş yaptırma amaçlıdır.
"Hemen buraya gel!"
"Bana sesini yükseltme!"
"Hemen yemeğini bitir!"
"Öğretmenini dikkatlice dinle."
"Ödevini yap!"
5. Dil ötesi işlev: Dil ile ilgili bilgi vermek amaçlı bir işlevdir.
"Fiil devrik olmayan cümlelerde cümlenin sonunda bulunur."
"Gizli özne, cümlede açıkça söylenmeyen özneye denir."
"Tamlamalar, isim ve sıfat tamlaması olarak ikiye ayrılır."
"Fiil anlamı taşıyan ancak fiillerin özelliklerini tam olarak yansıtmayan kelimelere fiilimsi (eylemsi) denir."
"Cümlede yapılan fiilden doğrudan etkilenen kavrama nesne denir. Belirtili ve belirtisiz türleri vardır."
6. Kanalı kontrol işlevi: Kanalın iletiyi iletmedeki uygunluğunu test etmek amacıyla kullanılan dil işlevidir.
"Sesimi duyuyor musunuz?"
"Söylediklerimi anladınız mı?"
"Sesim oradan duyuluyor mu?"
"Söylediklerime kulak verin."
"Sesin geliyor mu?"
İyi çalışmalar!
