Akraba evliliğinin zararları, Akraba evliliğinin sakıncaları, Akraba evliliği neden riskli, Akraba evliliğinin riskleri nelerdir
Akraba evliliği ,evlilik yapan eşler arasında bir kan bağı bulunması yani aynı atadan, aynı soydan gelme durumudur. Kan bağı olan akrabalar, toplumun genelinde görülen ortak gen yüzdesinin dışında, ayrıca akraba oldukları için ve bunun derecesine göre tabii ki daha da fazla ortak genleri vardır. Ülkemizde bazı yörelerde sık görülen akraba evlilikleri genetik danışmanlık hizmetinin verilmesini gerektirir.
Akraba evliliğinde neden genetik danışma verilmesi gerekir? Akraba evliliği sakıncaları açısından danışma önemli midir?
1. Çiftler arasındaki var olan akrabalığın doğru olarak saptanması ve soyağacının çıkarılması,
2. Ailede kalıtsal, ırsi nedenli bir hastalık riskinin böyle bir evlilikte nasıl etkileneceği, akraba evliliği sonuçları değerlendirilmesi
3. Zararlı bir genin, çiftin her ikisi tarafından çocuğa aktarılma riski ne kadar yüksektir ki buna bağlı çocuk hasta olsun, bu şekilde akraba evliliğinin zararları doğacak bebek açısından değerlendirilmesi
Sıklığı ve akraba evliliğinin sakıncaları
Akraba evliliği genetik hastalıkların yaygınlığını etkileyen önemli durumlardan biridir ve dünyatoplumunun %20'si belki de daha fazlası tarafından yeğlenmektedir. Doğan çocukların en azından %8.4'ü yapılan akraba evliliklerinden doğmaktadır. İslamda akraba evliliği açısından bir değerlendirme yapılırken ,islam aleminde kuzen evlilikleri kabul görürken, kardeşle, amca, teyze, dayı, hala gibi akrabalarla ve sütanne ile evlenmek yasaklanmıştır. Türkiye açısından değerlendirme yapılırsa ,birinci dereceden kuzen evlilikleri diye isimlendirebileceğimiz kardeş çocuklarının evlilikleri, ülkemizde en sık rastlanan akraba evliliğidir.
Akraba evliliği neden sakıncalı? Akraba evliliğinin sakıncaları nelerdir?
Akraba evliliğinde önemli olan sorun sağlıklı olan bireylerin genlerinde taşıdıkları hastalıkların çocuklarına aktarılmasıdır. Bu açıdan önemli olanlar ise otozomal resesif ve bazı multifaktöryel geçişli hastalıklardır. Bu hastalıklardan en çok rastlananı kistik fibrozistir . Kistik fibroziste etkilenen en önemli organlar epitel yapılardır, dokuların salgı, solunum ve emilim özellikleri bozulur. Buna bağlı akciğer sorunları , gastrointestinal sistem komplikasyonları ortaya çıkar. Kistik fibrozis li hastaların yaşam süresi ortalama 27 yıldır.
Fenilketonüri ise özellikle beyni etkileyen bir hastalıktır. Türkiye'de fenilketonüri sıklığı 5000 de 1'dir.ve fenilketanüri fenilalanin'in tirozin hidroksilasyonundaki enzim defekti sonucu fenilalanin yıkılamaz ve hastalık oluşur. Yenidoğan döneminde fenilketonüri taraması, ülkemizde Sağlık Bakanlığı'na bağlı kuruluşlarda rutin hizmetler arasında verilmektedir. Doğumdan sonraki 5-10 gün içinde birkaç damla kan ile basit bir yöntemle (Guthrie testi) hastalık saptanabilir.
Talasemi major ise özellikle Akdeniz Bölgesi’nde taşıyıcılığı yüksek bir kan hastalığıdır. Hemoglobindeki defekte bağlı gelişir. Anemi ağırdır, büyüme geri kalır ve kalp yetmezliği gelişir. Tedavi ile 40 yaşa kadaryaşam uzatılabilir. Son yıllarda ülkemizde evlenmek üzere olan çiftlerde evlilik öncesi taşıyıcılık için talasemi major hastalığının tespiti için taramalar yapılmaktadır.
Sonuç olarak, ülkemizde yüksek oranda görülen ,yaklaşık %25 oranında olan akraba evlilikleri için, genetik danışma hizmetinin sağlık hizmetleri içinde sunulması ve çiftlerin akraba evliliğinin sakıncaları hakkında bilgilendirilmesi gerekmektedir.
