osmanlı devleti, anadolu'nun sahipsiz kaldığı moğol zulüm ve istilasının yaşandığı bir zamanda kurulmuştur.
atalarımız, moğol ve bizans baskı altında inim inim inleyen anadolu içlerinden söğüt ve domaniç yöresine gelerek beyliklerini kurmuşlardır. ilk başlarda selçuklu devletine bağlı kalarak varlığını sürdüren osmnalılar, selçuklu ordusuna yaptıkları bir yardım nedeniyle selçuklu sultanından takdir görmüş ve bir zaman sonra bağımsızlıklarını kazanmışlardır.
kurulduğu günden duraklama devrine kadar osmnalı devleti, içinde yaşadığı dünyayı ve zamanı çok iyi okumuş, zamanın ve çağın gereklerine uygun şekilde büyümesini sürdürmüştür. özellikle fatih'in istanbul'u alması esnasnda askeri tekniğin ve o zamanki teknolojinin sınırlarını zorlayan iradesi, aklı ve arzusu bir çağın kapnmasına başka çağın başlamasına öncülük etmiştir. istanbul'un osmanlılara katılışı sadece çağ açıp kapayan bir hadise olmakla kalmamış, üdnya genelinde özellikle o günün avrupa'sında çok büyük değişim ve gelişmelerin temeli olmuştur.
piri resi, barbaros hayrettin paşa gibi ünlü denizciler dünyayı keşfetmiş ve denizlerde kazandıkları başarılarla adlarından szö ettirmişlerdir. hele piri resi'in dünya haritası, bugün bile insanların akıl sınırlarını zorlayacak güzellikte olağan üstü bir çizm olarak karşımızda durmaktadır.
bu ve daha sayamayacağımız çeşitli olumlu gelişmelerin yanında özellikle 1699 II.viyana bozgunu ile başlayan duraklama ve gerileme dönemi, kan ve terle kurulmuş ve binbir emek verilmiş bu devletin en sonunda çöküşüne sebep olmuştur.
kısaca bir devletin nasıl ve hangi şartlarda kurulduğu, nasıl büyüyp geliştiği, hangi hatalar ve ihmaleler sonucu kan kaybetmeye ve gerilemeye başladığı ve nihayetinde neden çöküp tarih sahnesinden silindiği ancak bu tarihin okunmasıyla anlaşılabilecek şeylerdir. böyle düşünülürse atatürk'ün sözü daha iyi anlaşılacaktır.
