Mekanik sindirim ve kimyasal sindirim nedir ?
Sindirim Nedir?
En basit tanımıyla sindirim, “besin maddelerinin, vücudumuz tarafından kullanılabilir hale gelinceye kadar küçük parçalara bölünmesidir.”
Besinlerin küçük parçalara bölünmesinin asıl nedeni hücre içine girebilmelerini sağlamaktır. Eğer besin maddeleri hücre içine giremiyorsa vücudun işine yaramazlar.
Hücre zarındaki por adı verilen gözenekler madde alışverişi yapmayı sağlarlar.
Sindirim İki Şekilde Gerçekleşmektedir;
1. Mekanik Sindirim
Besinleri sadece boyut olarak küçültüyorsak bu mekanik sindirime örnektir. Bu sindirim türüne fiziksel sindirim de denir. Fiziksel değişim konusundan da hatırlayabileceğimiz gibi maddenin özelliği değişmiyor, sadece şeklinde farklılıklar oluşuyorsa bu değişimlere fiziksel değişim diyorduk. İşte mekanik sindirim de aynı anlama gelmektedir.
Örneğin büyük ekmek parçalarını dişlerimizde parçalayıp küçük parçalar haline getirmemiz mekanik sindirime örnektir.
Mekanik sindirim olayları
Ağızda dişler yardımıyla besinlerin parçalanması,
Midede kasılma hareketleriyle besinlerin bulamaç haline getirilmesi,
İnce bağırsakta safra salgısı sayesinde büyük yağ moleküllerinin küçük yağ taneciklerine dönüştürülmesi.
2. Kimyasal Sindirim
Besin parçaları kendilerini oluşturan yapı taşlarına parçalanıyorsa kimyasal sindirim gerçekleşmiştir. Örneğin ekmekte karbonhidrat türü besinler çok bulunur. Karbonhidratlar ise Nişasta, glikoz, laktoz, maltoz gibi yapı taşlarından meydana gelir. Sindirim sonucunda glikoz gibi bir yapı tası elde edildiyse gerçekleşen sindirimin kimyasal olduğu söylenebilir.
Enzim: Kimyasal sindirim enzim denilen sıvılar yardımıyla gerçekleşir. Enzimleri besine etki ederek kimyasal yapılarında değişikliğe neden olur.
BESİN GRUPLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Canlılar hayatlarını sürdürebilmek için değişik besinleri uygun miktarlarda almak zorundadır. Alınan bu gıdalarla, organların çalışabilmesi için gerekli enerji elde edilir, büyüme ve gelişme sağlanır, iç ve dış ortamdan gelen zararlı etkilere karşı vücut kendini savunabilir.
Beslenme yetersizliği veya dengesizliği bazı hastalıkların ortaya çıkmasına yol açar. Örnek olarak, fazla miktarda hamur işi ve tatlı yiyen ve yeterince hareket etmeyenlerde şişmanlık, çok fazla miktarda tuz alanlarda, eğer eğilim varsa, tansiyon yüksekliği, hayvansal kaynaklı yağları çok yiyenlerde de damar sertliği gelişebilir.
Ancak, sayılan gıdaların gereğinden az miktarda alınması da beslenme yetersizliği ile sonuçlanır. O nedenle, sağlıklı ve yeterli miktarda beslenebilmek için kişilerin besinler ve beslenme şekli hakkında bazı temel bilgilere ihtiyacı vardır.
1. Grup: Et,tavuk,balık,sakatat,yumurta ,kurubaklagiller.
Bu gruptaki besinler protein ,demir, çinko ve B vitaminlerinden zengindirler. Ayrıca enerjide verirler.1 günde ,bu grup besinlerin bir veya birkaçından karışık olarak 2 -3 porsiyon yenilmelidir. Fazla tüketildiğinde ,kolesterol , gut, hipertansiyon vb sağlık sorunlarını ortaya çıkartabilir.
2. Grup: Süt,yoğurt,peynir,vb.
Bu grup ,kemiklerimiz ve dişlerimizin sağlığı için gerekli olan kalsiyumdan zengindir. Ayrıca temel besin öğelerimizden protein, karbonhidrat ile vitaminler açısından A ve B vitaminlerinin bir çoğu için de iyi kaynak sayılır.Bu gruptan ,günde 1-3 porsiyon yenilmesi önerilmektedir.
3. Grup: Sebze, ve meyveler.
C vitaminini ,bazı mineraller ve posa ihtiyacımızı bu grup besinlerden karşılarız.Kış ve yaz meyve ve sebzelerinin hepsi bu gruba dahildir.
Yeşil yapraklı sebzeler , C vitamininin yanı sıra A ve B vitaminlerinden,havuç A vitamininden zengindir. Bu gruptaki yiyeceklerden günde3-5 porsiyon tüketmek gerekmektedir.
Mevsiminde doğal olarak yetişen meyve ve sebzeler özelikle tercih edilmelidir.
Özellikle yaz aylarında likopen ve A vitamininden zengin olan domates ve kış aylarında da portakal ve mandalina tüketimine özen gösterilmelidir.
4 . Grup: Tahıllar,ekmek,makarna,pirinç, bulgur,çorbalar,unlu mamuller.
Bu grup besinler temel enerji kaynağımız olarak günlük beslenmemizde yerini almaktadır.Ayrıca B1 vitamini ve bitkisel proteinlerin kaynağı olarak kullanılmaktadırlar.
Genel olarak ,yetişkin bir kişi için her öğünde 2 dilim ekmek veya günlük 6-11 porsiyon tahıl grubu gıda tüketimi yeterli olmaktadır.
Enerji ihtiyacı yüksek olan işçi sporcu vb. fiziksel aktivitesi yüksek olan bireylerde , bu miktarlar aktivitenin durumuna göre arttırılabilir.
Ş,şmanlık sorunu olan fiziksel aktivitesi sınırlı ve, sedanter yaşama sahip veya yaşlı bireylerde, ekmek veya tahıl grubu diğer besinlerden 1 porsiyon tüketmek , şişmanlık sorununu ortadan kaldırmak adına kullanılabilir.
5. Grup: Yağlar,şeker,salça-sos,ve baharatlar.
Lezzet vermek amacıyla kullanılan yiyecek grubudur. Yağlar,lezzet verici olarak kullanılan ,yüksek enerji veren ve dikkatli tüketilmesi gereken yiyeceklerdir.
Yağların , şekerlerin ve özelikle hazır sos veya lezzet arttırıcıların fazla kullanılması , fazla alınması çeşitli sağlık sorunlarına ve özellikle şişmanlığa ,kolesterolün yükselmesine ,diş çürüklerine, şeker hastalığına neden olabilmektedir.
Cevap: Mekanik sindirim besinlerin sindirim enzimleri kullanılmadan , yalnızca fiziksel olarak dil , diş , mide , bağırsak hareketleri sayesinde parçalanıp , küçük parçacıklar haline getirilmesidir.
Fiziksel sindirim ise parçalanıp , sulandırılmış besinlerin tükürük , mide , bağırsak öz suları , pankreas ve karaciğer salgılarıyla kimyasal değişime uğramasına fiziksel değişim denir.
Açıklama: pü kötü dersler