SELÜLOZ, bitkilerin destek dokularının bileşeni ve bunların hücre çeperlerinin temel maddesi olan poliozit şekerdir. Lifli bir yapısı vardır. Bu liflerden herbiri birbirleriyle az çok düzgün biçimde birleşmiş telciklerden, bunlar da çok sayıda ki, çizgisel molekülden oluşur. Bu telciklerin birleşmesiyle oluşan, selülozun görüntüsü, bitkiye, olgunluga ve bulunduğu organa göre değişir. Saf selüloz, beyaz renkte, kokusuz, tatsız ve yoğunluğu 1.55 gr/cm3 olan bir maddedir. Bununla birlikte alışılmış selülozlar yalnızca karışım durumunda bulunur ve genellikle yün, kenevir, bambu, rami vb’deki gibi selülozlar ve pektoz ortaklığı bulunan pektoselülozlar, odun lifleri, hintkeneviri, tahıl samanı vb’deki gibi selülozlar ve odunözü ortaklığı bulunan linyoselülozlar, bileşimlerinde mantardaki gibi yağlı maddeler ya da reçineli ürünler bulun-masıyhla nitelenen adiposelülozlar ve kütoselülozlar biçiminde sınıflandırılır. 1820′den sonra özellikle Gay-Lussac ve Payen tarafından incelenen selüloz, endüstrinin temel hammaddeleri arasında yer aldı. Özellikle kumaş, kâğıt, patlayıcı maddeler, plastik endüstrisinde ve fotoğrafçılıkta vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Sözgelimi, selülozun alkali çözeltileri girdiği tepkimeler sonucunda elde edilen alkaliselüloz, suyla yıkandığında merserize selülozu verir. Bu özelliğinden pamuğun merserizelenmesine yararlanılır. Alkaliselüloz karbonsülfürle yoğunlaşarak viskoz denilen yapay ipeğin üretilmesinde kullanılan alkali ksantojenat elde edilir. Uzun süre sülfirikasit etkisinde tutulan selüloz, önce destrin sonra glikoz durumunda hidrolize uğrar. Sülfürikasidin kâğıt üzerindeki kısa süreli etkisi bir büzülmeye ve bitkisel parşömen (sülfürlenmiş kâğıt) oluşumuna neden olur. Nitrik asit aralarında bir mononitroselüloz, dinitroselüloz ve trinitroselüloz bulunan nitroselülozlan (pamuk barutu) verir. Patlayıcı madde kimyasında çok önemli bir yere sahip olan bu madde, kolodyum ve selüloit üretiminde kullanılır. Astetik anhidritle hidroksit kümelerinin esterleşmesinden selüloz asetatlar elde edilir. Bunlar asetatlı ipek ve rodoit gibi bazı saydam plastiklerin üretiminde hammadde olarak kullanılır. Pamuğun tanelenmesi sırasında toplanan kısa lifler, kimsayal odun hamuru, eski kağıt parçaları, talaş mantar vb endüstride kullanılan selülozun başlıca elde edilme kaynaklandır. Selüloz üretiminde dünyada baş sırayı ABD alır, onu, Kanada, İsveç, Finlandiya ve Japonya izler.
