telgraf müvezzi (postacı) Havza'dan Ordu müfettişi Mustafa Kemal Paşa'dan bir telgraf getirdi. Telgrafı ilk evvel Servet Bey açtı okudu, bana verdi. Ben okudum, yandaki küçük odaya çekilerek orada üç-beş arkadaş telgrafın mealini müzakere ve münakaşaya başladık. (Maalesef süreti, evrakın içerisinde bazı vesaik ile kömülü bulunduğu yerde çürüdü, zayi oldu. Ve bugün için ancak Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni o günkü heyet-i idaresinde bulunması icab eden, Mustafa Kemal Paşa'nın iki telgrafı vardır.)
Mustafa Kemal Paşa, Fahri Yaveran-i Hazret-i Padişahı ve 9. Ordu Müfettişi olarak salahiyet-i fevkalade ile ve büyük dağdağa ve kadro ile İzmir işgalinin ikinci günü, yani 15 Mayıs 1335 tarihinde aşağıda yazılı maiyet erkanı İstanbul'dan Bandırma vapuru ile Samsun'a müteveccihen hareket etmişlerdir.
İstikbaldeki yazıcılar bu iki tezad noktayı o kadar derin aramaya luzüm görmeden, bütün üryanlığı ile teşrih edeceklerdir (açıklayacaklardır). Nasıl olur da o kahramanların eserinde sivil olarak Anadolu'ya geçip halkı teşkilatlandırarak, bir taraftan müstevli ordulara karşı koymak, diğer taraftan İstanbul Hükümeti'ne Anadolu'nun amaline (emellerine) muvafakat etmediği tadirde ona da isyan edip ayrı bir idare kuracak şekilde Şişli'de Tahsin Bey'in hanesinde müzarekelre cereyan ediyorken, nasıl oldu da o gizli firar teşebbüsleri ala-i vala ile hem de ''Yaveran-i Hazret-i Şehriyari'' ünvan-ı mefhareti ile Anadolu'ya geçiyordu.
Acaba ne gibi bir anlaşma buna saik oldu, varsın bu ciheti başkaları arasın.
(...)
Netice-i ara (reylerin neticesi) şimdilik bu telgrafa cevap verilmeyerek dört gün sonra kongrenin vereceği karar ve alınacak şekil üzerine hareket edilmesi muvafık görülerek tehir edildi.
(...)
O sırada Mustafa kemal Paşa'nın kongreye hitaben ikinci telgrafı vürud etmiş ve kongre toplandığı için müvezzi telgrafı Trabzon Müdafaa-i Hukuk merkezi reisi Hacı Ahmed Efendi'ye verdi.
Bundan evvelki telgrafına cevap alamadığından ve kongre mükerreratının istihlas-ı vatan (vatanın kurtarılması) hakkında vereceği herhangi bir kararı kendisi başta olmak üzere ordunun müzaheret edeceğinden bahsediyordu.
Evellki telgrafla bunun arasındaki tezad bariz bir sürette göze çarpıyordu.
Kadirbeyoğlu Zeki Bey'in Hatıraları kitabından...
Bahsedilen kongre, Trabzon Kongresi'dir ve Erzurum Kongresi'nden ö
