Merhaba. :)
İlk önce açıklayacağım başlıkları yazayım,
=> Çekim Ekleri
>> İsim Çekim Ekleri
- Çokluk Eki
- Durum Ekleri
- İlgi Tamlama) Ekleri
- İyelik Ekleri
- Eşitlik Ekleri
>> Fiil Çekim Ekleri
- Kip Ekleri Haber Kipleri
- Dilek Kipleri
>> Şahıs Ekleri
Şimdi açıklamları yapayım,
Çekim eki,
=> Sözcüklerin çekimlenerek değişik yerlerde ve görevlerde kullanılmasını sağlayan ekler'dir.
İsim çekim ekleri,
>> İsimler , isim soylu sözcükler'in sonuna gelip, onları diğer isimler, edatlar, eylemlere bağlayan; cümle içindeki görevlerini belirleyip, ait olduğu kişileri belirtip, isimlerin çeşitli durumlarını bildiren eklerdir.
Çokluk ekleri,
- İsimlerin sayı bakımından birden çok olduğunu belirtir. -lar, -ler ekleri.
Örnek;
Kuşlar gökyüzünde uçuşuyorlardı. (Kuşlar.)
Durum ekleri,
- İsimlere belirtme, yönelme, bulunma ve ayrılma anlamı katan eklerdir. -i,-e,-de,-den ekleri.
Durum ekleri 4 başlıkta inceleniyor,
Belirtme durum eki,
- Eylemdeki işten, hareketten, oluştan etkilenen varlığı belirtir. -ı,i,-u,-ü ekleri.
Belirtme durum ekini alan kelimeler cümlede belirtili nesne olur.
Örnek ; Evi çok sevdik.
( Bu konu ile ilgili küçük bilgi ilk ektedir. )
Yönelme durum eki,
- İsme getirilen “-a, / -e” hâl eki.
Örnek; Akşama eve dönerim.
Bulunma durum eki,
- Durum, zaman ve yer bildirir. -de,-da,-te,-ta ekleri.
Örnek; Kitabımı okulda unutmuşum.
(Bu konu ile ilgili küçük bilgi 2. ektedir.)
Ayrılma durum eki,
- Yer, zaman, sebep ve karşılaştırma bildirir. -den,-dan,-ten,-tan ekleri.
Örnek; Ablasından daha çalışkan.
İlgi ekleri,
- Bir ismi başka bir isimle ilgili hale getirir; isimleri isimlere bağlar. -ın,-in,-un,-ün ekleri. Belirtili isim tamlaması kurar.
Örnek; Ablam benim kitabımı almış. (benim kitabımı)
İyelik ekleri,
- İsimlere gelerek onların kime veya neye ait olduğunu belirten eklerdir. Şahıslara (ben,sen,o..) göre çekimlenir.
Örnek; benim kalemim
senin kalemin
onun kalemi...
Eşitlik ekleri,
- Eşitlik ekleri, isim soylu sözcüklere gelerek onlara çeşitli anlamlar katarlar. -ca,-ce,-ça,-çe ekleri.
Örnek; Misafirleriniz bizim tarafımızdan iyi karşılanacak.
Fiil Çekim ekleri,
>> Fiiller, çekimli hâlde kullanılır. İkinci tekil kişi emir çekimi hariç bütün eylemler çekim eki alarak kullanılır.
Kip ekleri,
- Eylemin gösterdiği kılış, durum, oluşun zamana bağlı olarak nasıl gerçekleştiğini yada gerçekleşeceğini gösteren söyleyiş kalıpları.
Dilek kipi ekleri,
- Bir dileği, bir isteği, tasarlanan bir hareketi anlatan kiplerdir. Zaman anlamı yoktur.
Dilek kipleri 4'e ayrılıyor,
Gereklilik kipi,
- Eylemin yapılmasının gerekli veya zorunlu olduğunu ifade ederler. -meli,-malı ekleri.
Örnek; Sınavlarına zamanında çalışmalısın.
Koşul kipi,
- Fiil kök veya gövdesine gelerek söz konusu olan işin dileğe ve şarta bağlı olduğunun bildirilmesini sağlar. -se,-sa ekleri.
Örnek; İstediklerimi yaparsan dışarı çıkmana izin veririm.
İstek kipi,
- Cümleye istek, dilek, temenni anlamı katar. -e,-a ekleri.
Örnek; Yeni arkadaşlarımı da bu özel güne çağırayım.
Emir kipi,
- Eylemin yapılması gerektiğini emir şeklinde bildirir.
Örnek; Biraz hızlı yürüyün.
Şahıs ekleri,
>> Fiilde bildirilen iş, oluş ya da durumun kim tarafından yapıldığını belirten eklerdir. Şahıs ekleri cümlede işi yapan özneyi bildirir.
(Ekteki tabloyu inceleyebilirsiniz. )
Başarılar! :)
