tdk nın 2006 çıkan sözlügünn bir tanımtım yazısı

75. Yılına Girerken Türk Dil Kurumunun
2006 Yılı Çalışmaları
Prof. Dr. Şükrü Haluk AKALIN
(!f üce Atatürk'ün isteği doğrultusunda12 Temmuz 1932 günü Samih
Rifat, Ruşen Eşref, Yakup Kadri ve Celal Sahir tarafından Türk Dili
Tetkik Cemiyeti adıyla kurulan Türk Dil Kurumu, bu yıl yetmiş
beşinci kuruluş yıl dönümünü kutlayacak ...
2007 yılı, aynı zamanda Dil Bayramı'nın da yetmiş beşinci yıl dönü~ü ...
Türk Dili Tetkik Cemiyetinin kuruluşununhemen ardından yine Atatürk'ün isteği
ile düzenlenen Birinci Türk Dili Kurultayı'nın açılış günü olan 26 Eylül
(1932)'ü bu yıl yetmiş beşinci Dil Bayramı olarak coşkuyla kutlayacağız.
Yetmiş beş yıl, insan ömrü için ileri bir yaş sayılabilir ancak bilimsel
araştırma kurumları için yetmiş beş yıl, yerkinliğin. gelişmişliğin, kökleşmenin
ifadesidir. Türk Dil Kurumu da kuruluşundan bu yana geçen yetmiş beş yıllık
süre içerisinde yapmış olduğu çalışmalarla ülkemizin köklü ve gelişmiş bilim
kurumlarından biri durumuna gelmiştir. Bine yakın kitap, yüzlerce sayı dergi
yayımlayan; sayısı binlerle ifade edilebilecek konuşma, konferans ile kurultay,
açık oturum, bilgi şöleni vb. toplantılar düzenleyen; Türkçe Siizliik'ün on kez,
yazım (imla) kılavuzlarının yirmi dört kez baskısını yapan; bölge ağızlarından
söz derleme, tarihsel metinlerden söz tarama, kök ve gövdelerden yeni sözler ve
terimler türetme gibi çok önemli bilimsel çalışmaları gerçekleştiren Türk Dil
Kurumu, bütün bunları yetmiş beş yıl içerisine sığdırmıştır.
Geçmişten geleceğe doğru akıp giden yıllar içinde yapılan çalışmalar, yürütülen
etkinlikler Türk Dil Kurumunun bugünlere ulaşmasını sağlamıştır. Geçen
yıl içerisinde gerçekleştirdiğimiz çalışmalar da Türk Dil Kurumunun yetmiş beşinci
yılına ve gelecek yıllara ulaşmasında yeni bir adım olarak geçmişteki yeri-
3
TÜRK DiLi
ni almıştır. Her yılolduğu gibi bu yıl da Türk Dili dergimizin ilk sayısının ilk
yazısını Türk Dil Kurumunun geçen bir yılının değerlendirilmesine ayırıyoruz.
TDK'nin 2006 Yılı Çalışmaları
Türkçenin geliştirilmesi, zenginleştirilmesiçalışmalarının yanı sıra yabancı
kökenli sözlere ve terimlere Türkçe karşılıklar türeterek Türkçenin özleştirilrnesi
amacıyla bilimsel yöntemlerle çalışmalar yürüten Türk Dil Kurumu, Türkçenin
"şuurla" işlenmesi düşüncesini dile getiren kurucusu Atatürk'ün ülküsünü
gerçekleştirme yolunda 2006 yılında da önemli çalışmaları ortaya koymuştur.
Ancak, Türk Dil Kurumu ile birlikte üç bağlı kuruluşun da yer aldığı Atatürk
Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yasasındaki eksik maddeler yüzünden kurumlarımızda8
Kasım 2001 tarihinden bu yana Bilim Kurulu Asli Üyeleri seçilemernekte,
yetkili kurullar oluşturulamarnaktadır. Dil gibi sürekli gelişmeye,
değişmeye, etkilenmeye açık bir alanda üyesiz, kurulsuz, kolsuz kalması Türkçenin
karşı karşıya bulunduğu sorunlar karşısındaTDK'yi eli kolu bağlı hale getirmişti.
Türkçe Sô'zlük, Yazım Kılavuzu gibi temel başvuru kaynaklarının ve Türk
dilinin çeşitli .ç\önemlerine, alanlarına yönelik eserlerin hazırlanarak yayımlanmasının
yanı sıra bilimde, uygarlıkta, sanatta, teknolojide yaşanan gelişmelerle
ortaya çıkan kavramlar için karşılıklar bulunması; yazımda, söyleyişte oluşan yeni
durumlar karşısındaTürkçenin özelliklerini göz önünde bulundurarak çözümler
getirilmesi gerekmekteydi.
Öte yandan kamuoyu Türk diliyle ilgili bilimsel çalışmalarla birlikte hatta
ondan da önce, iş yeri adındaki yabancılaşmadan kitle iletişim araçlarındaTürkçenin
yozlaştrrılmış, yabancılaşcmlmış, kabalaştırılmış bir biçimde kullanışına
kadar çeşitli sorunlara çözüm bulunmasını beklemekteydi.
Basın yayın kuruluşlarının yanı sıra yurdun dört bir köşesinden hatta yurt
dışından vatandaşlanmizTürkçeyle ilgili sorularını telefonla, e-postayla, dilekçeyle
Kurumumuza ulaştırryorlarve en kısa sürede yanıtlarını bekliyorlardı. Bilgi
Edinme Yasası'nın yürürlüğe girmesinden sonra da Türkçeyle ilgili binlerce
soru Kurumumuza ulaşmaya başlamıştı.