Cevap :
1. Sayılar, saat ve dakikalar metin içerisinde yazıyla yazılır. Ayrıca birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır:
Örnek: bin yıldan beri, dört kardeş, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, saat yediye çeyrek kala, mesela saat onda; iki yüz, üç yüz altmış beş.
Örnek: Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.
(Cahit Sıtkı Tarancı)
NOT: Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik ve¬rilere ilişkin sayılarda, bilimsel yazılarda, kesinlik aranan konularda rakam veya sayı kullanılır:
Örnek: 17.30′da, U.OO’de, 1.500.000lira, 25kilogram, 150 kilometre, 15 metre kumaş, 1.250.000 kişi…
Örnek: - Türkiye ‘nin yüzölçümü 780.5 76 km2′dir.
– Araştırmalarda 1580 denek kullanılmıştır.
– Bölgede okuma yazma oranı % 64 ‘tür.
2. Rakamla yazılmış bir sayıya gelen ekler, kesme işareti ile ayrılır. Ekler, ses uyumlarına girer:
Örnek: 1987′de, 1893′ten beri, saat 11.55′te, 12′ye çeyrek var.
NOT: Saat gösterilirken dakika bölümünün ikisi de sıfırlı ise (13.00 gibi) gelen ek saate uygun yazılır: 16.00′da, 17.00′de.
3. Para ile ilgili işlem ve senet, çek vb. ticarî belgelerde geçen sayılar araya başka sayı ya da rakam girmemesi için bitişik yazılır:
Örnek: 650,35 (altıyüzelli TL, otuzbeş Krş.)
4. Notayı niteleyen sayılar ayrı yazılır:
Örnek: on altılık, otuz ikilik, altmış dörtlük.
5. Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazımında, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında kullanılabilir:
Örnek: XX. yüzyıl, III. Selim, XIV. Louis, 1.XI. 1928,1. Cilt, XII. Cilt.
NOT: Çok sıfırlı büyük sayıların yazımında ana sayılardan sonraki basamaklar yazı ile yazılabilir: 2 milyar, 8 trilyon.
6. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır:
Örnek: 3. – 2539. – XIX. - 4′üncü, 5′inci, 6′ncı
7. Sıra sayıları ekle gösterildiğinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz:
Örnek: 8. ‘inci değil 8 ‘inci, 2. ‘nci değil 2 ‘nci
8. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir:
Örnek: 2′şer değil ikişer, 9′ar değil dokuzar, 100′er değil yüzer.
9. Ev, apartman ve daire, cadde, sokak numaraları; kitapların sayfa numaraları; tarihlerde gün, yıl gösteren sayılar rakamla gösterilir:
Örnek: 7. Cadde, 123. Sokak, 3. Blok, 148. sayfa, 16 Mayıs 2008, saat 18.30.
10. Sayılar rakamla yazılabildikleri gibi harfle de yazılabilir.
Örnek: Elimde 120 adet kınalı keklik var. / Elimde yüz yirmi adet kınalı keklik var.
11. Küçük sayılar, yüz ile bin sayıları ve daha çok edebî karakter taşıyan metinlerde geçen sayılar harfle gösterilir.
Örnek: İki hafta sonra, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, dört kardeş, üçüncü sınıf, yüz yıllık tarih, bin yıldan beri…
Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.
12. Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılar ile büyüksayılarda rakam kullanılır.
Örnek: Öğleden sonra saat 17.30′da, 3.500.000 lira, 25 kilometre, 150 kg, 15 metre kumaş, 70.000.000.000 insan…
13. Saat ve dakikaların metin içinde harfle yazılması da mümkündür.
Örnek: Saat dokuzda, dokuzu beş geçe, yediye çeyrek kala, sekizi on dakika üç saniye geçe, meselâ saat onda…
14. Sayılar daha çok Arap rakamlarıyla gösterilir:
Örnek: 25, 150, 15.000…
15. Roma rakamları, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında kullanılır. Bu tür örneklerde Arap rakamlarının (harflerinin değil) kullanılması da mümkündür. Hükümdar adlarında kullanılan rakamlar hükümdarın adından önce gelir.
Örnek: XX. yüzyıl, III. Selim, XIV. Louis, V. Karl, I. Cilt…
16. Rakamlardan sonra getirilen ekler kesme işareti (‘) ile ayrılır:
Örnek: Saat 10.30′da, 1972′de, 2000′den, 12′nci…
17. Sıra sayıları harfle de gösterilebilir, rakamla da:
Örnek: beşinci, yirmi ikinci…
18. Rakamlardan sonra, sıra belirtmek üzere nokta da kullanılabilir, “-ncİ” eki de:
Örnek: 16., 20., XXI., 16′ncı, 121′inci, 110′uncu…
19. Üleştirme sayıları harfle gösterilir:
Örnek: ikişer, yedişer, dokuzar, üçer üçer, onar onar, ellişer bin lira, yüz yirmi yedişer milyon…
20. Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır. Gruplar arasına nokta da konabilir:
Örnek: 22 605, 111 548 600, 22.605, 111.548.600
21. Sayılarda kesirler virgülle ayrılır:
Örnek: 15,2 - 5,26
22. Harflerle yazılan birden fazla sayının her biri ayrı yazılır.
Örnek: Yüz yirmi beş milyon, on altı, yedi yüz iki…
NOT: Ancak para ile ilgili işlem ve belgelerde (senet, çek vb.) harflerle yazılan sayıların tamamı, aralarına sonradan başka harfler konmasın diye birbirine bitişik yazılır:
Örnek: onbirmilyonyediyüzaltmışikibindokuzyüzkırkaltı
Cevap:
Sayıların Yazılışı
- Sayılar harflerle de yazılabilir: bin yıldan beri, on dört gün, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, üçüncü sınıf vb.
- Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır: 17.30’da, 11.00’de, 1.500.000 lira, 25 kilogram, 150 kilometre, 15 metre kumaş, 1.250.000 kişi vb.
- Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda vb.
- Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon, milyar ve trilyon sözleri harfle yazılabilir: 1 milyar 500 milyon kişi, 3 bin 255 kalem, 8 trilyon 412 milyar vb.
- Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır: iki yüz, üç yüz altmış beş, bin iki yüz elli bir vb.
- Para ile ilgili işlemlerle senet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: 650,35 (altıyüzelliTL,otuzbeşkr.)
- Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25, ‰50 vb.
- Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb.
- Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır: II. Dünya Savaşı; XX. yüzyıl; III. Selim, XIV. Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward; 1.XI.1928; I. Cilt; I)… II) … vb.
- Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur: 4.567, 326.197, 49.750.812, 28.434.250.310.500 vb.
- Sayılarda kesirler virgülle ayrılır: 15,2 (15 tam, onda 2); 5,26 (5 tam, yüzde 26) vb.
- Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır: 15., 56., XX.; 15’inci, 56’ncı, XX’nci vb.
UYARI: Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz: 8.’inci değil 8’inci, 2.’nci değil 2’nci vb.
13. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2’şer değil ikişer, 9’ar değil dokuzar, 100’er değil yüzer vb.
14. Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır: 4/8’i (dört bölü sekizi), 1/2’si (bir bölü ikisi) vb.
15. Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz.
