Stoma, açılıp kapanma özellikleri ile bitkideki terlemeyi ve gaz değişimini kontrol eden canlı yapılardır. Terimin tekili stoma, epidermislerinde karşılıkla olarak bulunur.
Stomalar,epidermisin farklılaşması ile oluşur.Anatomik olarak iç yüzeyindeki zar kalın,dış yüzeyindeki zar ise incedir.Bu incelik kalınlık,stomalara açılıp kapanma özelliği kazandırmışırdır.
Stoma hücrelerinin yapısında diğer epidermis hücrelerinden farklı olarak kloroplast bulunur. Su içi bitkilerinde stoma yoktur. Kara bitkilerinde stomalar, yaprağın alt yüzeyinde, nilüfer gibi bitkilerde yaprağın üst yüzeyinde bulunurlar. Bitkinin yaşadığı yerin kuraklık derecesi arttıkça stoma sayısı azalır.
Stomaların açılıp kapanması [değiştir]
Stomaların açılıp kapanması fiziksel prensiplere göre açıklanır.Açılıp kapanma,osmotik basınç ve turgor basıncı değişikliklerinden kaynaklanır.Şöyleki;bitki fotosentez sonucu glikoz oluşturur.Bu durum,hücrenin osmotik basıncını yükseltir.Böylece komşu hücrelerden stomalara su geçişi olur.stomanın turgor basıncı artar.Bunun sonucunda ince olan dış çeper şişer ve sonuçta stoma açılmış olur.
Bir başka açılma nedeni ise CO2 yoğunluğu ile alakalıdır.CO2 asidik özellik gösterir.Azalması ile ph yükselir.Bu durum nişastayı glikoza çeviren enzimlerin aktif hale geçmesine neden olur.Sonuçta üstte oluşan durumlar tekrarlanır.
'Belli bir seviyeye kadar' sıcaklık ve rüzgarın artışı stomanın açılmasına, terlemenin artmasına sebep olur. Ancak; sıcaklık ve rüzgarın aşırı artışı stomanın kapanmasına neden olur.
Havanın nemi fazla ise; terleme yavaşlar, stomalar kapanmaya yatkındır. Kuru, nemi az havalarda ise stoma sonuna kadar açıktır, terleme çok fazladır. Öyle ki; havanın çok nemli olduğu, neme doyduğu yerlerde stoma açılamaz, terleme mümkün olmaz. Bu durumlarda hidatotlar devreye girerek damlama(gutasyon) ile fazla suyu atarla
